Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

olanaksızlıklar sürmektedir. Bu güçlükler, bir yandan söz konusu örgütlenmelerin etkinliklerini, öte
yandan yardım alan kişilerin kimliklerini açıklama konusundaki çekinceleriyle ilişkilidir. Tarikatların
ve cemaatlerin kız öğrencilere sağladıkları olanakların araştırılması, yardımın öncülleri ve ardıllarıyla
–örneğin, örtünme olgusunun yaygınlaşmasıyla– ilgili verilerin irdelenmesi açısından da anlamlı olabilecektir.
Eğitimin bir temel insan hakkı ve devlet görevi olma özelliği göz önüne alındığında, eğitime sağlanan
özel sektör ve STK desteğinin pazarlanabilir bir metaya dönüştürülmesi 153 kaygı verici gelişmelerden
bir başkasıdır. Yardımı alan kişilerin başarı öykülerinin medya kalıplarına uydurularak tüketilmesi
yanında, kişi ya da kuruluşlara sağladığı reklam, vergi indirimi 154 gibi olanaklar da metalaştırmaya
yardımcı olmaktadır. Bu durumun, Birleşmiş Milletlerin "Yoksullukla Mücadele: Hayırseverlik Değil
Yükümlülük" sloganıyla bağdaşmasının olanaksızlığı dikkate alındığında, yapılması gerekenin "devlet
kaynakları yoksullukla mücadeleye yetmez" gibi düpedüz yanlış bir görüşü terk ederek devleti yükümlülüklerini
yerine getirmeye zorlamak olduğu 155 savunulmaktadır. Söz konusu yükümlülüklerin, bir
tür 'yurttaşlık hakkı' olarak düzenlenmesi, etiketleyici ya da damgalayıcı aktarımlar olmaktan çıkarılmalarında
ciddi bir önem taşır. Aynı düzenlemeler, sivil toplumun "toplumsal sorumluluk" anlayışıyla
yaptığı çalışmaların, devletin eğitim konusundaki asal yükümlülüğünü kaldırmadığının da göstergeleri
olacaktır.
2.3.4. Yaygın/Enformel/Yaşamboyu Eğitim ve Yetişkin Eğitimi
CEDAW md.10/e, kadınların, erkeklerle aralarındaki eğitim açığını en kısa zamanda kapatmak
üzere yetişkin ve işlevsel okuma yazma öğretim programlarına ve sürekli eğitim programlarına katılabilmeleri
için kendilerine erkeklerle eşit fırsatların verilmesini öngörmektedir. Türkiye'de hedef
kitleleri, amaçları ve kaynakları çok değişik, kamu ya da sivil, farklı kurum ve kuruluşlar tarafından
yönetilen yaygın 156 ve yetişkin eğitim programları yürürlüktedir. TÜSİAD 2000 raporundan bu yana,
artan uluslararası ve ulusal fonların desteğini arkasına alan bu etkinliklerin sayı ve çeşitliliğinin,
yerel, bölge odaklı ya da ulusal ölçekli olmak üzere ciddi ölçüde arttığı gözlemlenmektedir.
Kazandırılmak istenen beceriler işlevsel okuma yazmadan meslek becerilerine ya da siyasal katılıma
ve hak taleplerine kadar uzanabilmektedir. Özellikle toplumsal cinsiyet duyarlılığıyla hareket eden
sivil toplum kuruluşlarının 'eğitim'lerinde, sadece beceri kazandırmakla yetinilmeyip güçlenme ve
153 Milliyet, 11.10.2007, Üçerli kolda yardım teşhiri, Polat, 2007.
154 Eğitime %100 Destek Kampanyası'na destek verenlere tanınan %5 vergi indirimi, 24 Nisan 2003 tarih 25088 sayılı resmi
gazetede yayımlanan yasal değişikliklerle %100'e çıkarılmıştır. Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik de, özel sermayenin
eğitim alanında birkaç öğrenciye burs vererek "şov" yapmasını takdir ettiğini ve onların "reklamını" yapmaktan gurur
duyduğunu söylemiştir. www.iscikonseyi.org. Erişim 29.09.2004.
155 Buğra, 2006.
156 Yaygın eğitim kavramının dünyada kullanımdan kalkmış bir kavram olmasına karşılık 1739 sayılı Milli Eğitim Temel
Kanunu'ndaki yerini korumasına ve MEB'in Yaşamboyu Eğitim Siyasalarından Sorumlu Genel Müdürlüğü'nün adlandırılmasında
kullanılmasının sürdüğüne dikkat çekilmektedir. Bkz. Duman, 2005. Genelde bu konuda yetişkin,
yaşamboyu ya da enformel eğitim gibi kavramlar kullanılmaktadır.
82