Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

Tablo 21. Kamu ve Özel Üniversitelerde Akademik Görevlerine Göre Kadın
Öğretim Elemanı Oranları (%), 1999-2000 ve 2006-2007
Özel
Kamu
1999-2000 2006-2007 1999-2000 2006-2007
Toplam 50,6 50,0 34,9 39,3
Profesör 16,1 20,8 24,2 28,0
Doçent 36,6 39,4 29,9 31,7
Yrd. Doçent 40,2 39,9 29,6 32,9
Öğr. Görevlisi 46,6 52,1 33,8 39,0
Okutman 75,0 76,0 52,6 54,7
Uzman 58,1 50,8 42,6 46,2
Arş. Gör. 45,8 60,0 38,0 45,2
Kaynak: TÜSİAD, 2000: 63; ÖSYM, 2007: 47-52'den hesaplanmıştır.
Bu durum, kamudan emekliliğini almış öğretim üyelerine özel üniversitelerde ödenen ücretlerin
çekim gücü karşısında, üst ünvan düzeylerinde erkeklerle rekabet koşullarının kadınlar aleyhine işlediğini
düşündürmektedir. Kamu üniversiteleriyle karşılaştırıldığında toplamda ve tüm öteki akademik
düzeylerde daha fazla kadın istihdam eden vakıf üniversitelerinde en düşük kadın temsilinin (%20,8)
profesörler düzeyinde gerçekleşmesi ve sadece bu düzeyde kamu üniversitelerindeki temsilin (%28,0)
vakıf üniversitelerinden ciddi ölçüde fazla olması bu bakımdan anlamlıdır. Vakıf üniversitelerindeki
kadın akademisyen temsilinin genişliği daha alt eğitim basamaklarındaki toplanma nedeniyle kadın
öğretmenlerle benzerlik göstermektedir. Bu benzerlik, özel üniversitelerin pazar, ücret ve istihdam
politikaları ve program özellikleri bağlamında incelenmek gerekir. Özel üniversitelerin tümünde hazırlık
bölümlerinin bulunuşu, büyük sayılarda okutman istihdamını gerektirmekte ve bu talep akademik
kadrolarındaki kadın sayı ve oranlarını şişirmeye yardım etmektedir.
Özel üniversitelerdeki dört okutmandan üçü, on araştırma görevlisinden altısı, uzman ve öğretim
görevlilerinin yarıdan fazlası kadındır. Araştırma görevliliği dışında, bu konumların ortak özelliği, akademik
yükseltmeyle bağlantısı en zayıf kadroları oluşturmalarıdır.
Tablo 21'de vakıf üniversitelerindeki kadar çarpıcı olmasa bile kamuda da kadınların en yüksek
oranlarla okutmanlıkta, uzmanlıkta, araştırma görevliliğinde ve öğretim görevliliğinde toplandıkları
görülmektedir. Bu dağılım TÜSİAD 2000 raporunda belirlenen yönsemenin sürdüğünü, tıpkı
öğrencileri olan kadınlar gibi, kadın öğretim elemanlarının da akademik kadroların en alt
basamaklarında yoğunlaştığını göstermektedir.
65