Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

Üniversitelerde en fazla dekan yardımcısı düzeyinde (%27,6) temsil edilen kadınlar yönetim hiyerarşisinin
tepesine doğru azalan oranlarla, yaklaşık 10 rektör yardımcılığından ancak birini alabilmektedir.
İlk ve ortaöğretim düzeyindeki yöneticiliklerde olduğu gibi üniversite yönetiminde de merkez üniversitelerle
çevredekiler arasında merkezdekiler lehine ciddi bir fark ortaya çıkmaktadır 108 .
Eğitim sektöründe çalışan kadınlar üzerinde yapılan bir araştırma, yöneticilerin çoğunlukla erkek
olmasının en rahatsız edici cinsiyetçi uygulama olarak görüldüğünü ortaya çıkarmış, yükseltme ve atamalar
konusundaki erkek yanlılığı ise bir başka cinsiyetçilik örüntüsü olarak değerlendirilmiştir. Ancak
aynı araştırmada kadın çalışanların 3/4'ü yönetici olmak istemediğini, bunun için zamanı olmadığını ya
da kendine uygun bulmadığını söylemiştir 109 .
Yöneticilerin erkek ve kadın öğretmenlere müdahale konusundaki farklı davranışları ve angarya
olduğu düşünülen işlerin daha çok kadınlara verilmesi eril yönetim kültüründen kaynaklanan sorunlar
arasında görülmektedir. Özellikle genç ve boşanmış kadın öğretmenler üzerinde yönetimin "himayeci"
yaklaşımı, onlara kol kanat germe bahanesiyle özel yaşamlarına karışılması ve denetlemesi önemli bir
rahatsızlık konusudur. Aynı tutumla, evli kadın eğitim emekçileri ev ve aile sorumlulukları nedeniyle
kollanırken, bekâr öğretmenlere daha çok ders ve iş yükü verildiği bildirilmektedir. 110 Ötesi, kadın
yönetici sayılarının azlığı, bu konumlara gelen az sayıda kadının model alabilecekleri örnekleri de
sınırlamakta, erkek yönetim tarzını tek geçerli model gibi görüp benimseyerek eril yönetim kültürünü
yeniden üretmelerini sonuçlamaktadır.
Kadın yöneticilerin de, kadın yönetici sayısının azlığını, toplumun erkek egemen yapısını, iyi yönetici,
iyi anne ve iyi ev kadını olma baskısını, zaman yetersizliğini, kadınlara ilişkin olumsuz değer
yargılarını, üst yöneticiler tarafından muhatap kabul edilmemeyi, çalışma ortamının dilini ve biçemini
en önemli sorunları olarak gösterdikleri belirlenmiştir 111 .
2.2.5. Kitaplar ve Programlar
CEDAW md. 10/c, kadın ve erkek rolleri ile ilgili kalıplaşmış kavramların eğitimin her şeklinden
ve düzeyinden kaldırılması ve bu amaca ulaşılması için eğitim birliğinin ve öteki eğitim biçimlerinin
özendirilmesi, özellikle ders kitaplarının ve okul programlarının yeniden gözden geçirilmesi ve eğitim
yöntemlerinin bu amaca göre düzenlenmesi gereğinden söz eder. Türkiye'de ilk ve ortaöğretim düzeyindeki
tüm okulların, aynı ders programlarını ve Milli Eğitim Bakanlığı'nın belirlediği kural ve yöntemleri
uygulamak durumunda oluşu kız ve erkek öğrencilerin aynı eğitimden yararlanması konusunda
önemli bir güvencedir. Ancak bu güvence, bir yandan tüm öğrencilere verilen kitapların ve öğretim
programlarının içerdiği sorunlar, öte yandan da bölgesel, kırsal-kentsel farklılıklar ve öğretmenlerin
yeter(siz)liği açısından gözlemlenen eksikler nedeniyle zedelenmektedir.
108 Buna göre Ankara, İstanbul ve İzmir'deki 6 üniversitede kadın yönetici oranı %28,7 iken bunların dışındaki kentlerde
%17'de kalmaktadır. Eğitim Sen 2007.
109 Sayılan, 2004: 125.
110 Eğitim Sen, 2004; 113.Tan, 2006.
111 Okudan, 2006.
71