Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

nırlıdır. Yerel yönetimlerin kent planlamasından ulaşım hatlarının belirlenmesine, hizmetlerin ücretlendirilmesinden
bütçe kaynaklarının tahsisine, kent toprağının nasıl kullanıldığından atıkların toplanmasına
ve sokak aydınlatmasına kadar verdiği her türlü karardan ve uygulamadan doğrudan etkilenen
kadınlar bu kararların oluşturulması sürecinde kolayca yer alamamaktadırlar.
Kadınların yerel siyasete katılması ile yerel siyasetin öncelikleri ve yapısı değişmektedir.
Dünyadaki uygulamalara baktığımızda, yerel yönetimlerin karar organlarında artan kadın varlığına paralel
olarak, yerel yönetimlerin kadın sorunlarına daha duyarlı hale geldiğini görüyoruz. Yerel siyasal
kararlara kadınların katılımın artmasıyla birlikte, çocuk bakımı, sosyal yardım hizmetleri, sağlık, eğitim,
dezavantajlı grupların durumlarının iyileştirilmesi gibi hizmetlere daha fazla öncelik verildiği görülüyor.
Başka bir deyişle, kadınlar yerel yaşamda silinmiş, görünmez olmuş sorunları öne çıkarıp görünür
kılıyor ve çözüm arıyorlar. Kadınların bakım, koruma, eğitim, sağlık gibi genel olarak kadınların
üstlendiği toplumsal sorumluluklarla ilgili sorunları kamusal/toplumsal sorunlar olarak öne çıkarması,
kadınları da içine alan yeni bir toplum ve kamu anlayışının gelişimine yol açmaktadır 28 .
Kadınlar ev işleri ve mahallenin dertleriyle ilgili çoğu zaman pratik, ucuz ve kolay uygulanabilir
çözümlere sahiptirler. Alışveriş mekânlarının en kolay ulaşılabilir yerlere yapılması, çocuklar
için güvenli oyun alanları yerlerinin saptanması; aydınlatılması ve temizlenmesi gereken sokak
araları, daha temiz bir mahalle için kolay çözümler kadınların kafalarında, bir yaşam deneyimi olarak,
kolaylıkla şekillenir. Kent planlamacılığı açısından bakıldığında, tecrübeler göstermektedir ki yerel
siyasal kararlarda kadınların değil de rant yaratma saiki ile hareket eden politikacıların sözü geçince,
çocuklara en uygun oyun alanı ve çocuk parkı olacak yerler kolayca çok yıldızlı bir otel ya da ticaret
merkezi inşaatı için bir müteahhide satılabilmekte ya da yeşil alanlara gökdelen dikerek uygarlık tarihine
geçeceğini düşünen politikacıların elinde beton yığınlarına dönüşebilmektedir.
Öte yandan, kadınlar yerel siyaset organlarına seçildiklerinde, gönüllü veya profesyonel
olarak katıldıklarında bu kurumlar içindeki cinsiyetçi ayrımlarla karşılaşıyorlar. Örneğin, belediye
meclis komisyonlarındaki cinsiyetçi işbölümü gereği imar, kent planlama, bütçe gibi erkeklerin
ağırlıkta olduğu komisyonlarda değil, 'kadınsı' işlerle uğraşan kültür, sosyal yardım, eğitim amaçlı komisyonlarda
görev alabiliyorlar. Kadınların yerel siyasete yüksek katılımının olduğu ülkelerde bu tür
cinsiyetçi ayrımların ortadan kaldırılmasına yönelik önemli çabaların varlığını görüyoruz.
Türkiye'de önemli kadın örgütlerinin de yerel düzeyde kadınların siyasal katılım amaçlı
örgütlenmelerine bugüne kadar yeterince önem vermediği ve yerel yönetimlerle sınırlı işbirliği
alanları geliştirdiği de bir gerçektir. 1990'larla birlikte hızla güçlenen kadın hareketi kadın sorunlarını
ulusal düzeyde duyurmayı ve devlet kurumlarına kadın-erkek eşitliği ilkesini kabul ettirmeyi
öne alan politik stratejiler izlediler. Bu nedenle kadın örgütlerinin yerel yönetimlerle ilişkisinin birkaç
belediyede açılan kadın danışma merkezleri ya da kadın sığınağı deneyiminin 29 ötesine geçtiği söylenemez.
Bunların bir kısmı da sürdürülemediği için sona ermiştir.
28 Yerel siyasetin kadınlar açısından somut anlamları ve kadınların bunlarla ilişki biçimleri konusunda iki önemli araştırma
için bkz: Wedel, 2001; Alkan, 2005.
29 Kadın örgütlerinin yerel yönetimlerle işbirliği yaparak gerçekleştirdikleri çalışmalar için bkz. Ecevit, 2001; Alkan, 2003.
238