Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

süreçleriyle çelişkili olarak siyasası son derece dinamiktir. 50 yıldır devam etmekte olan genişleme
süreci AB'yi çok canlı kılmakta, her genişleme dalgası ve üye ile birlikte çeşitliliği ve gelişimi devam
etmektedir.
Bu çalışmanın konusu AB'nin kadın-erkek eşitliği politikaları üzerinedir. Kadın yurttaşların karar
alma süreçlerinde yeterince yer alamamış olması, tüm dünyada olduğu gibi, AB'de de önemli bir
mücadele tarihine sahiptir. Bu doğrultuda, AB kadın-erkek eşitliği mevzuatının gelişmesinde kadın
hareketlerinin, kadın aktivizminin ve özellikle kadın hukukçuların rolü çok büyük olmuştur. Yasa
ve yargı üzerinden dolaylı etki yoluyla son derece önemli açılımlar sağlamışlar ve eşitlik mevzuatını
yönlendirmişlerdir. AB'yi kuran Roma Antlaşması (1957) ile başlayarak, esasen kadın hakları için önerilmemiş
maddeleri dolaylı yoldan yorumlayarak kadın-erkek eşitliği direktiflerinin oluşturulmasına
temel sağlamışlardır.
Günümüzde, küreselleşme ve yeni çalışma biçimlerinin ortaya çıkması AB düzeyinde toplumsal
cinsiyet eşitliği konusunun da daha çok gündemde tutulmasına yol açmaktadır. Ancak, bu ilgi aslında
Roma Antlaşmasındaki süreç ile önemli paralellik göstermektedir. Temel hedef küreselleşme ile birlikte
ortaya çıkan yeni ekonomik koşullara uyum sağlayarak AB'nin rekabet gücünün artırılmasıdır. Dolayısıyla
kadın emeği üzerine politikalar da bundan etkilenmiştir.
Bu çalışmada üzerinde durulacağı gibi, AB-Türkiye arasında kadın-erkek eşitliği politikaları ve mevzuatı
açısından temel ilişki veya işbirliği, Türkiye'nin aday ilan edildiği Helsinki Zirvesi ile kurulmuştur.
Adaylık sürecimizde söz konusu yasalar açısından sağlanan reform niteliğinde düzenlemelerin arkasında
Türkiye'deki kadın hareketinin uzun yıllara dayanan çalışmaları ve savunuculuğu vardır. Kadınlar,
AB'nin koşulluluk/bağlayıcılık niteliği taşıyan uyum süreci çerçevesinde, 'hukukun hızlandırıcı' etkisini
stratejik olarak güçlü bir şekilde kullanmışlardır. Böylece kadın hareketinin 70'li yıllarda başlayarak,
80'li yıllarda güçlenerek devam eden çalışmaları ve talepleri hızla yasalaşmaya başlamıştır.
Bu çalışmanın amacı, Roma Antlaşması ile başlayan AB kadın erkek-eşitliği politikalarının günümüze
kadar devam eden bir çerçevesini sunmaktır. 1999 yılı itibariyle aday ülke statüsüne geçmemiz
ve Kopenhag siyasi kriterlerinin getirdiği yükümlülükler çerçevesinde Türkiye'de kadın-erkek eşitliği
mevzuatı ve politikaları konusunda gerçekleşen değişikliklerin bir haritasını çıkarmak ve değerlendirilmesini
yapmaktır. Siyasi olduğu kadar son derece teknik bir süreç olan AB'ye adaylık sürecimize,
kadın-erkek eşitliği politikaları açısından bakmak ve önümüzdeki dönemde yapılması gerekenlere de
ışık tutabilmektir. Amaç, AB'yi kutsallaştırmak olmadığı gibi reddetmek de değildir, çünkü bu süreç
kadınlar açısından çalışma yaşamıyla sınırlı da olsa, haklar açısından önemli değişikliklere temel sağlamaktadır.
304