Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

koyması durumunda ispat yükü işverene verilerek 'cinsiyete dayalı ayrımcılık yapılmadığının' işveren
tarafından kanıtlanması gerektiği hükmü yasalaşmıştır. Böylece, cinsiyete dayalı ayrımcılığa maruz kalan
kişilerin gerekli düzeltme ve tazminatı alabilmesi kolaylaştırılmış, ayrıca bu tür vakalarda mahkeme
süreci ayrımcılığa uğradığını düşünen kişi açısından kolaylaştırılmıştır.
Aynı yıllarda, kısmi çalışmaya ilişkin 15 Aralık 1997 tarihli ve 97/81/EC sayılı Direktif de sosyal tarafların
üzerinde anlaştığı çerçeve sözleşmesi doğrultusunda çıkarılmıştır. Gelişmiş ülkelerde yarı zamanlı
istihdam artarken gelişmekte olan ülkelerde ise kayıt dışı istihdam artmaktadır ve bu çalışma biçimlerinde
kadınlar daha fazla yer almaktadır. AB'ye üye ülkelerde özellikle kısmi çalışma biçimi yaygınlaşmaktadır.
Kısmi zamanlı çalışmada, aile yaşamı ile çalışma yaşamını dengede tutmaya çalışan kadın işgücü yer
almaktadır. AB üyesi ülkelerde yarı zamanlı çalışan kadın oranı %31.2'dir. En yüksek oran Hollanda'da
(%74.7), en düşük oran da Bulgaristan'dadır (%2.5). Yarı zamanlı istihdam biçiminin, işgücü ve işveren
arasında farklı bir ilişki doğurduğu, iş hukukundaki koruyucu hükümlerin uygulanması açısından bazı
sorunlara yol açtığı bilinmekle beraber, giderek yaygın uygulamalara dönüştüğü de bir gerçektir. 60 Diğer
yandan güvenceli esnekliğin geliştirilmesine yönelik çabaların varlığı da bilinmektedir 61 .
Söz konusu Direktif'in çıkmış olmasında sosyal tarafların yasa yapma süreçlerine katılmaya başlamasının
etkisi bulunmaktadır. Ayrıca, 1997 tarihli Amsterdam Antlaşması ile Avrupa İstihdam Stratejisi
geliştirilmiştir ve bu stratejinin hedefleri içinde istihdamı artırmak ve yeni istihdam olanakları ve
yöntemleri yaratmak yer almaktadır. Bu doğrultuda, istihdam artırıcı bir yöntem olarak kadınların yarı
zamanlı çalışmaya teşvik edilmesi artmıştır. Böylece, bu çalışma biçimini düzenleyecek mevzuat oluşturulmaya
da başlanmıştır.
Bu arada, 1990'lı yıllardan 2000'li yıllara geçmeden önce belirtilmesi gereken önemli bir nokta, 1995
yılında İsveç'in AB'ye üye olmasıdır. İsveç, sosyal politika ve eşitlik politikaları açısıdan Kuzey Avrupa
sosyal politika modeli dediğimiz modelin içindedir. Kamunun, sosyal adalet ve eşitlik için etkin rol
üstlendiği bu model, AB ile karşılaştırıldığında çok daha ileri düzenlemeler ve önlemler barındırmaktadır.
İsveçli kadınların AB eşitlik politikaları üzerindeki etkisi, hem bu dönemde çıkartılmış direktiflerin
kapsamının genişlemesinde hem de Amsterdam Antlaşması'nın kadın erkek-eşitliğini sağlamaya ve her
tür ayrımcılığı tüm alanlarda yasaklamaya ilişkin düzenlemelerinde kendini göstermektedir.
2000'li yıllarda çıkan direktifler, EWL gibi şemsiye örgütlerin yanı sıra, AP'deki kadın parlamenterler,
Kadın Hakları Komisyonu ve Komisyon'un altındaki Eşit Fırsatlar Birimi (Equal Opportunities
Unit), feminist akademisyen ve hukukçuların çalışmalarından etkilenerek istihdam ötesine geçme hamlelerine
başlamıştır. Ayrıca, Mart 2000 tarihinde Lizbon Stratejisi kabul edilmiştir ve bu dönemde çıkan
direktiflerin üzerinde etkisi olmuştur. Lizbon Stratejisi 2.1.5.2. başlığı altında ele alınmaktadır.
60 Koray, 2005: 201-202.
61 Buna kaynak olarak, Ekim 2007 tarihinde Avrupalı işçi ve işveren konfederasyonları (ETUC, BUSINESSEUROPE, CEEP,
UEAPME) tarafından yayımlanan ve güvenceli esneklik doğru bir şekilde uygulanıldığı takdirde hem çalışanlar hem de
işverenler için olumlu olacağı belirtilen ortak rapor "Key Challenges Facing European Labour Markets: A Joint Analysis
of European Social Partners" gösterilebilir.
327