Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

Gelişmiş endüstriyel demokrasilerde uygulanan yasal kota:
Cinsiyet eşitliği politikalarının 1970'lerden itibaren siyasal partiler içinde gerçekleştirilmeye çalışılmasına
rağmen, siyasal parti ve seçim sistemleri uygun olmadığı için kadınların eşit temsilini gerçekleştirememiş
ve sonunda yasal kota uygulamak zorunda kalmış gelişmiş parlamenter demokrasiler
vardır; Fransa buna tipik örnektir. İskandinav ülkelerinde olduğu gibi güçlü eşitlikçi kültürlerin varlığı
ve örgütlenmiş kadın hareketinin çabalarına rağmen siyasal partilerin katı muhafazakâr ve erkek egemen
yapılarının değiştirilememesi ve dar bölge tek adaylı çoğunluk sisteminin seçim sistemi olarak
uygulanması nedeniyle bu ülkelerde kadınların eşit siyasal temsili gerçekleştirilememiştir. Bu nedenle;
anayasalarda, siyasal partilerle veya seçimlerle ilgili yasalarda yasal kotalar veya olumlu ayrımcılık politikaları
uygulanmasına ilişkin kurallar getirilerek sorun çözülmeye çalışılmıştır. Fransa gibi az sayıda
ülkede ise eşitlik için özel yasalar çıkartılarak eşitliğin sağlanması amaçlanmıştır.
Fransa'nın 79 uyguladığı seçim sistemi ve ülkede kadın örgütlerinin yapısal güçsüzlüğü nedeniyle
2000'li yıllara kadar parlamentodaki kadın oranı %12'yi geçememiştir. Bu nedenle Fransa, 25 Avrupa
Birliği ülkesi içinde, kadınların parlamentodaki oranı bakımından uzun yıllar 19. sıradan yukarı çıkamamıştır.
Fransa'da, 1945–75 yılları arasında kadınların işgücü piyasasına girişindeki artış, yüksek
eğitime katılan kadın oranındaki hızlı yükselme ve kadın özgürlüğü konusunda atılan adımlar bile bu
gelişimi sağlamaya yetmemiştir. Kadınların siyasal temsilinde geriliğin temelinde 1789 Devrimi'nin ve
1958'den sonraki V. Cumhuriyet politikalarının soyut 'insan' kavramını temel alan yapısı olduğu söylenebilir.
Bu tarihsel miraslar kadınların ayrı bir politik kategori olarak ele alınmasına olanak vermemiş
ve kadınların sorunlarının görünmez kalmasına yol açmıştır. Bunun yanı sıra yasama organı seçiminde
uygulanan tek adaylı dar bölge sistemi de adayın kişiliğini ön plana çıkartan özelliği nedeniyle, genellikle
erkek adaylar lehine işleyerek bu sürece katkıda bulunmuştur. Fransa'da 'liyakat ilkesi'ne bağlı
bürokratik karar organlarındaki erkek egemenliği ile bu bürokratik kariyerden parlamenter kariyere
yüksek oranda geçişin olması ve bürokrat yetiştiren üniversitelerin erkek ağırlıklı doğası kadınlar aleyhine
durumun temel nedenleri olmuştur. Bu siyasal-kurumsal özellikler, Fransız siyasal partilerinde
yaşlı, tutucu, erkek egemenliğini her zaman pekiştirmiştir. Sadece Fransız Komünist Partisi kadın adaylara
önem vermiş ve bir tür 'enformel kota' uygulamıştır. Sosyalist Parti de 1974'te kadın kotasını parti
tüzüğüne koyarak uygulamaya başlamıştır.
79 Sineau, 2006; 122-31.
260