58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

cezalandırılmadan rahat bir yaşam sürmesinin sağlanmasıdır. Bu uyumsuzluk ironik
bir çıkarsamayı ve beraberinde gülümsemeyi getirir.
Meddah, anlatısında müzikten de yararlanır. Ereği, öykülerini renklendirmek ve
izleyici üzerindeki etkiyi güçlendirmektir. Bunun için de saz, rebap ve ud gibi
çalgıları kullanır. Ancak Meddahlar öykülerinde, türküleri ve deyişleri makamla
değil de konuşma tonlaması ile söyledikleri belirtilir. 317
Meddah’ın anlatısını gerçekleştirdiği yerler kahvehanelerdir. “Geleneksel
türlerimizde Açık Biçim/Göstermeci Tiyatro anlayışında da kullanılan soyutlamaya
dayalı stilize parçalar anlatım araçları olarak kullanılır. Dolayısıyla oyun düzeni de
oyuncu-seyirci ilişkisine ve tiyatrosallığa hizmet edecek biçimde oluşturulur.” 318 Bu
bağlamda kahvehanelerdeki gösterilerin yapısı da “tiyatrosallık/oyunsuluk”a hizmet
etmektedir. Çünkü, Meddah çoğunlukla bir yükselti üzerinde, dışarıdaki insanların da
duyabilmesi için, açık bir pencerenin yakınında oturarak anlatısını gerçekleştirir.
Anlatısının temelini de “taklit” oluşturur. Đlyaz Bingül, araştırmasında, meddahlardan
ve seyircilerden şöyle söz etmiştir:
Halkın içinden çıkan meddahların, kıssahanların Türk tarihinin geçmişindeki
anlı şanlı dönemlerinden, savaş meydanlarında düşmanlarını yenmesinden söz
eden hikayeleri kimileyin susarak, kimileyin alkışlayarak ya da ağlayarak
dinleyenler, zorluklar karşısında yılmayan bu kahramanlarla bütünleşirlerdi.
Meddahların, kıssahanların Đslamiyet öncesi dönemlere ilişkin bu hikayeleri
dinleyiciler arasında cemaat ruhunu güçlendirirdi. Daha sonra, karşılıklı
konuşmaların ve bu konuşmalarda yer alan iki veya daha fazla kişinin taklit
edilmesini temel alan meddahlar Türk halk güldürüsünün önemli bir bölümünü
oluşturur. Bu meddah öyküleri yalnızca karşılıklı konuşmalarla sınırlı değildir.
Bu öyküler başlangıçta, kahramanların çeşitli tehlikelerle karşılaştıkları peri
masalları; insan kimliğine bürünen hayvan öyküleri ve kıssadan hisse
verişleriyle eski Türk edebi geleneğine bağlanmaktadır. Meddah tıpkı aşık
denilen halk şairleri gibi, eski Türk efsane ve destanlarını da ezberden
okumanın yanı sıra, (…) gerçek veya söylence kahramanlarının çevresini
oluşturan destanlar da anlatmaktadır. 319
317 NUTKU, Özdemir, Meddahlık ve Meddah Hikayeleri, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı
Yayınları, Ankara, 1997, s. 64.
318 TEKEREK, Nurhan, Popüler Halk Tiyatrosu Geleneğimizden Çağdaş Oyunlarımıza
Yansımalar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2001, s. 75.
319 Đlyaz Bingül, “Şenlikli Karagöz”, www. dergi. org, Yıl:4, Sayı: 20, Mart/Nisan 2002
105