58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

içimlerinden uzaklaştırılmasına çalışılmıştır. Dadaizmin temelinde olan düşünce ise,
çığırından çıkmış bir durumda olan dünyaya en uygun sanat anlayışının da uyumsuz
ve birliksiz olması gerektiğidir. Böylece özgür, kapsamlı ve içten anlatım oluşacaktır.
1914 ile 1918 yılları arasında vahşeti, kıyıcılığı ve felâketelr dizisini yaşayan
insanlar, artık bütünüyle olumsuz öğretilerle yaşamlarını sürdürürken, bu gidişe karşı
çıkmak adına yalnızca bir sanat akımı değil, bir devrim hareketi özelliğini de taşıyan
Dadaizm’le, “bir şeye karşı çıkmanın en etkin yollarından biri onu
gülünçleştirmektir” düşüncesinden yola çıkarak kendilerine bir yol çizmişlerdir:
(…) Çağlarının şiddet ve saçmalığına, denetimsiz ve şiirsel bir saçmalıkla
cevap verecekler, kendilerini kirleten toplum ve dünyanın yüzüne tükürecekler,
aklın karşısına akılsızlığı, kurulu düzenin karşısına düzensizliği, sözde
ciddiyetin karşısına mizahı, sahte ağırbaşlılığın karşısına skandalı
çıkaracaklardı. 243
Đlk adımını Dadaizm’in attığı Sürrealizm’in (Gerçeküstücülük) ilk örneği
1917’de, Jean Cocteau’nun metnini yazdığı, sahne tasarımını Picasso’nun yaptığı bir
dans gösterisi olan “Parade”dir. “Sürrealist” sözcüğünün ilk kullanılışı ise, aynı yıl,
Guillaume Apollinaire’in “Teiresias’ın Memeleri” oyununun alt başlığı olan “Un
drame surrealist”tir. Apollinaire’nin, Alfred Jarry’nin “Kral Übü” adlı yapıtından
esinlenerek 1903 yılında yazdığı oyununda sürrealist tiyatronun, görüntü dilinin
ortak özelliği olan zaman ve uzam arasındaki mantık bağının koparılması ve
sahnedeki biçimlerin bozulması gibi özelliklerini kullanan Apollinaire, 244 bu terimi
kullanırken, Realizm Akımı’na karşıtlık olarak düşündüğünü belirtmiştir.
Đnsan yürümeyi taklit etmek istediğinde, bacağa hiç benzemeyen tekerleği
buldu. Böylece farkında olmadan sürrealizmi yarattı. 245
Soyutlama anlayışı ile tiyatro tarihine adını yazdırmış olan başka bir sanat
anlayışı da Bauhaus’tur. “Soyut, kinetik ve lüminaristik görüntülerle ilgili denemeler
243 ĐNCE, Özdemir, “Dada Akımının Amacı ve Serüveni”, Milliyet Sanat Dergisi, 5 Aralık 1975,
Sayı: 161, s. 3.
244 ŞENER, Sevda, Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi, Anadolu Üniversitesi Basımevi, Eskişehir s.
284.
245 CANDAN, Ayşın, Yirminci Yüz Yılda Öncü Tiyatro, Y.K.Y., Đstanbul, 1994, s. 106.
77