58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

töreleri ve başka kısıtlamaları dinlemiyor. ‘Toramanlı Karagözler’ var örneğin.
Karagöz bir gün kadınlar hamamına giriyor, sonra onu yakalayıp toramanından
iple bağlı olarak çıkarıyorlar hamamdan. Bu örnekten daha erotik ve pornoya
kaçan ögeler de buluyoruz Karagöz’de. 351
Đroni; ister söze, ister duruma dayalı olsun tersinleme, tersini gösterme ya da
ima ederek, bir duruma ya da kişiye ilişkin karşıtlığı, aykırılığı kavratmak yoluyla
sağlanan güldürüyle yapılır. 352 Beklenen ile gerçekleşen arasındaki uyumsuzluk 353 ,
gerçek ile görünen, söylenen ile söylenmek istenen arasındaki karşıtlıktan çıkan
sonuçtur. 354 “Tekerleme” bölümünden sonra gelen “Fasıl” bölümünde Karagöz bir iş
aradığını söyler Hacivat’a ve Hacivat onun için bir iş bulur. Ancak kimi zaman
Hacivat’la anlaşmazlığa düşerek, kimi zaman içki ve eğlence düşkünlüğü ile kimi
zaman da cahilliğinden ve fırsatçılığından işini ihmal eder. Masal kaynaklı oyunlarda
da (Leyla ile Mecnun ya da Ferhad ile Şirin fasıllarında olduğu gibi) sınıf
farklılığından kaynaklı sorunlarla işini bırakmak zorunda kalır. Karagöz’ün
bilmediği bir işin başına getirtilip orada çalışmaya başlaması hem ironik bir durumu
ortaya koyar hem de durumun toplumsal alandaki yaygınlığına yergisel bir eleştiri
getirilir.
Karagöz’ün en temel özelliklerinden biri çok dillilik ve güldürüdür. 355
Karagöz, karmaşık biçemleri, dilleri ve lehçeleri içine almış, bu dilleri ve lehçeleri az
ya da çok parodileştirerek kendi söylemini oluşturmuştur.
Çoğul dillerin perdede birbirleriyle itişip kakışmasıyla, birbiriyle çene
yarıştırmasına, altta kalmamasına dayalı basit bir olay örgüsü içinde kalarak,
sürekli alaşağı edilen ciddiyetin ve oyunbazlığın çatışmasından oyun doğar. 356
351 DURU, Orhan, “Muhalif Oyun Karagöz”, Sanat Dünyamız, Sayı: 74, 1999, s. 156.
352 TEKEREK, Nurhan, Popüler Halk Tiyatrosu Geleneğimizden Çağdaş Oyunlarımıza
Yansımalar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2001, s.s. 110-111.
353 AND, Metin, Geleneksel Türk Tiyatrosu, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1969, s. 318.
354 SOKULLU, Sevinç, Türk Tiyatrosu’nda Komedyanın Evrimi, Kültür Bakanlığı Yayınları,
Ankara, 1979, s. 179.
355 BĐNGÜL, Đlyaz, “Şenlikli Karagöz”, www.dergi.org, Yıl:4, Sayı: 20, Mart/Nisan 2002
356 BĐNGÜL, Đlyaz, “Şenlikli Karagöz”, www.dergi.org, Yıl:4, Sayı: 20, Mart/Nisan 2002
115