58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

Balık satan biri, bir yandan da ‘satma’ gestusunu sergiler. Vasiyetini kaleme
alan bir insanın, bir erkeği baştan çıkarmak isteyen bir kadının, bir kimseyi
dayaktan geçiren bir polisin, yanında çalışan on kişiye ücretlerini ödeyen
patronların bu eylemleri toplumsal bir ‘gestus’u içerir. 253
Gestusu saptamanın yolu, eylem içerisindeki bir kişinin hareketlerinin
kesintiye uğratılmasından geçer ve epik oyuncunun en önemli görevi gestusları
“tırnak içine alınabilir” kılmaktır. Bu bir anlamda jestlerin arasında boşluk
bırakmak demektir. Böylece rolün yabancılaştırılması ya da role yabancılaşma
sağlanabilir. Bu da seyircide özdeşleşme eğilimini yok eder, sergilenen durumlara ve
kişilere eleştirel bir tavır alınması gerçekleştirilir. Oyuncu hem rolü oynayan hem de
rolü gözlemleyen konumundadır.
olarak açıklar:
Oyuncu hem bir olayı, hem de kendini sergilemek zorundadır. Doğal olarak
olayı kendini göstererek sergiler. Her ne kadar bu iki görev çakışsa da, bu
çakışma hiçbir zaman aralarındaki farkı silecek boyutlara varmamalıdır. 254
Başka bir anlatımla Brecht “Role Yabancılaşma”yı, “Çelişen Đki Ayrı Ben”
Sahnede canlandıracağı kişileri bir bakıma eğitir oyuncu. Dolayısıyla
canlandırdığı kişilerde birbiriyle çelişen iki ayrı ‘ben’le karşılaşır. Bunlardan
biri, oyuncunun ‘kendi beni’dir. Oyuncu, bir oyuncu olarak, oynadığı kişilerin
seyirciler tarafından eğitilmesi eylemine katılır. Böyle bir davranış için
seyircilere ön ayak olan yine kendisidir. Bizzat bir seyirci işlevini üstlenir; işte
böyle bir seyirciyi sergilemek de canlandıracağı ikinci roldür. 255
Đnsan psikolojisinin ancak “taktik” yolu ile (tavrı getiren hareket)
anlaşılabileceğini belirten Brecht Tiyatrosu’nda hareket noktası nesneldir. Kafanın,
gövdenin amaca uygun hareket etmesi olarak açıklanabilen “taktik”i, “nesnellik için
taktik hareket” olarak Özdemir Nutku şöyle açıklamıştır:
253 BRECHT, Bertolt, Oyunculuk Sanatı ve Dekor, (Çev: Kamuran Şipal), Say Yayınları, Đstanbul,
1982, s. 32.
254 BENJAMIN, Walter, Brecht’i Anlamak, (Çev. H.Barışcan-A. Đşisağ), Metis Yayınları, 1984,
Đstanbul, s. 46.
255 BRECHT, Bertolt, Oyunculuk Sanatı ve Dekor, (Çev: Kamuran Şipal), Say Yayınları, Đstanbul,
1982, s. 70.
82