58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

“Kandinsky, çemberlerin kozmik bir dünyayı ima etmediklerini, bunların
her şeyden önce çember olarak görülmelerini istemektedir.” 109
“Nitelikçe birbirinden farklı, biri görgül, diğeri düşünsel olan iki varlık
birbiriyle özdeş ya da örtüşük olarak nasıl kavranabilir” sorunu görgül nesne ve
düşünsel nesne olarak adlandırılırsa, elbette birbirleriyle asla örtüşemeyecek bir
soruyla karşılaşılır. Bu nedenle ancak “soyutun gerçekliği” olarak bakılırsa, “soyut
gerçek midir” diye sorulursa, Platoncu bir anlayışla yanıta ulaşabilir. Görünenlerin,
idealar dünyasında bulunanların bir taklidi olduğunu söyleyen Platon’a göre, örneğin
ağaç ideası, görgül olarak kavranan tek tek ağaçlara oranla, asıl gerçek, salt gerçek
varlıktır. Bu bağlamda da soyut sanatta “soyut olanla real ya da somut arasında bir
ontolojik ilginin, bir örtüşme ilgisinin söz konusu olması düşünülebilir.” 110 Bu
örtüşme sonucu, duyu dışı evrenin, en aşırı soyutluk içinde dünyanın gerçeği olduğu
düşünülmeye başlanır. Bu soyut gerçeklik, gerçek gerçeklik olarak değerlendirilir.
Dünya bütünlüğü genelleşir, duyumlar dünyası gerçek bir dünya olmaktan çıkar ve
özel bir dünya niteliği kazanır. Platonizm ya da nesnel idealizmin dışında, her zaman
birbirine karşıt olarak görülen “soyut-somut” ya da “soyut-gerçek” kavramları, soyut
sanatta birbirleriyle örtüştürülünce, yeni bir Platoncu anlayışın, yeni bir idealizmin
ortaya çıktığı söylenebilir. Soyut sanat, ifadesini “soyut-somut” ya da “soyut-gerçek”
kavram bütünlerinde elde etmektedir. Soyut sanatın bu kavram bütünlerine ulaşma
çizgisini Đsmail Tunalı şöyle açıklamıştır:
“Bugün, figüratif olmayan sanatçının bir somut realite olarak anladığı biçime
dayanma olgusu, şunu gösterir ki, doğa örneklerini artık soyutlayıcı bir
yöntemle salt biçimsel bir alana götürmek söz konusu değildir, tersine, soyut
olarak düşünülen ve yaşanılan bir şeyi biçim içinde somutlaştırmak ve
kavranabilir kılmak söz konusudur.” 111
Anlaşıldığı üzere, soyut sanata gidilirken, genelde düşünüldüğü gibi somutduyusal
olandan yola çıkılmamaktadır. Soyuta giderken yine soyuttan yola
çıkılmakta ve sanat unsurlarıyla somutlaştırılmaktadır. Bu yüzden soyut sanatın
olduğu yerde, somut sanatın da olduğu söylenebilir:
109 TURANĐ, Adnan, Dünya Sanat Tarihi, Đş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1983, s. 519.
110 TUNALI, Đsmail, Felsefenin Işığında Modern Resim, rh+Sanat Basımevi, Đstanbul, 2003, s. 153.
111 TUNALI, Đsmail, Felsefenin Işığında Modern Resim, rh+Sanat Basımevi, Đstanbul, 2003, s. 155.
33