58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

“Sanat ifadedir. Bizim sanatça yaptığımız gerçeklik deneyimimizin
ifadesidir. Biçim verici sanat, biçim verici araçlarla biçim verici ifadedir.
Đfadeyi ancak biçim verme olarak anlayabiliriz. Đfade etmek, biçim vermek
demektir. Biçim vermekle sanat, deney objesinin doğal görünüşünü ortadan
kaldırır. Bu görünüş ne kadar çok ortadan kaldırılırsa, estetik deneme o derece
güçlü olur.” 116
Çağdaş soyut sanattaki soyutlama, bir “öz” arama çabasına dayanmaktadır.
Đnsan, varlığın özüne, tümel-evrensele ulaşmak için soyuta gitmektedir. Bu çıkış
noktasıyla doğaüstü bir yola giren sanat, insanı da doğaüstü boyutta belirlemek
istemektedir. Bu boyutta insan, “kendini kavrayan insan” durumuna geçecek, sanatta
duyu üstü bir realite anlayışını arayacaktır. 117 Bu bağlamda sanatta “estetik” anlayışı
da yeni bir boyut kazanmıştır: “Tümel-evrensel olana, gizlide bulunan varlığa biçim
verme yoluyla onu görünür kılma” 118 Sanat tarihi, genel olarak bir biçim verme tarihi
olarak anlaşılırsa, bu anlayışın altyapısında sanat tarihinin salt ile bir denkleşme
tarihi olduğu düşüncesini çıkartılabilir:
“Estetik kavramını biz gerçek temel varlığın ifadesi olarak anlıyorsak, o
zaman kolayca bu idenin biçim kazanması bütün sanatın özü olarak
kavranabilir. (…) Sanatın özü, mutlak olanı görünüşe çıkarmaktır. Çünkü sanat
yapıtında görünen kaynaksal derinlik, metafizik gerçekliktir.” 119
Soyut sanat böyle doğaüstü bir eğilimle yola çıktığına göre, sanatın genel
özü, ancak soyut sanatta açıklığa kavuşabilecektir. Bunların doğrultusunda soyut
sanatın ereği şöyle özetlenebilir: Tümel-evrensel olana, salta, temel varlığa ulaşmak,
ona biçim vermek. Bu bağlamda, ancak soyut sanatta doğaüstü gerçekliğin biçim
elde edebileceğini, soyut sanatın tüm sanatın amacını varlığında gerçekleştirdiğini
söyleyebiliriz. Soyut sanatta güzellik, geometrik yapısal bir güzelliktir. Bu güzelliğin
ölçütleri de “mutlak açıklık” ve “sayı”dır. Estetik düzen, bu ussal unsurlarla oluşur
ve böyle bir düzene dayanan sanat yapıtı, artık kişisel olan bir yapıtlıktan çıkacak;
evrensel olacaktır. Maurice Denise “biçimler harmonisi ve düşünceler mantığı
arasında bir karşılılık vardır. Sanatın tüm yaratıcıları, ölçü, sayı ve dengeye göre
116 TUNALI, Đsmail, Felsefenin Işığında Modern Resim, rh+Sanat Basımevi, Đstanbul, 2003, s. 130
117 TUNALI, Đsmail, Felsefenin Işığında Modern Resim, rh+Sanat Basımevi, Đstanbul, 2003,s. 149
118 TUNALI, Đsmail, Felsefenin Işığında Modern Resim, rh+Sanat Basımevi, Đstanbul, 2003,s. 149
119 TUNALI, Đsmail, Felsefenin Işığında Modern Resim, rh+Sanat Basımevi, Đstanbul, 2003, s.149
35