58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

II.D. Anlatım Yolu Olarak Đroni, Grotesk, Fantezi ve Simgelerin Kullanımı
Postmodern edebiyatın en belirgin özelliklerinden biri ironi, grotesk, fantezi
ve simgeleri sıklıkla kullanılmasıdır. Postmodern öykü anlatıcısı, öyküyü yansıtmacı
bir yaklaşımla anlatmaz, onun doğru ya da gerçek olduğunu öne sürmez, tersine
öyküsünün kurmaca karakterinin altını çizer. Yabancılaştırılmış bir dünyada yaşamı,
araya sıkıştırılmış bir tampon gerçeklik aracılığıyla ikinci elden yansıtır. 164 Bunu da
“ironi” yoluyla yapar. Bu, Umberto Eco’nun deyimiyle “ironiyle masum olmayan bir
biçimde yeniden dönüş(tür).” 165
Fantastik unsurların kullanımına ilişkin verilebilecek en güzel örneklerden
biri Julian Barnes’in “Flaubert’in Papağanı”dır. Roman bir dedektiflik romanı gibi
başlar, biyografi, gezi, otobiyografi ve sözlük olarak sürer, sınav kağıdı olarak da son
bulur. Flaubert'in gerçek kişiliğinin ve hayatının kullanılmasıyla oluşturulan tarihsel
ve gerçek dünya, yazarın Flaubert'e ilişkin çelişen özellikleri olan üç ayrı kronolojik
olaylar dizini yazmasıyla sorunsallaştırılır. Daha sonra anlatıcı Braitwaite bir roman
kahramanı olarak çıkar ve karısıyla aralarındaki hikayeyi anlatır. Öte yandan okur
sürekli romanın içindedir. Romanın başında anlatıcıyla trende karşılaşan bir yolcu,
daha sonra ise Flaubert'i suçlayan bir savcıdır. Kısaca, birbiriyle çelişen kurgusal ve
gerçek dünyaya ait özelliklerin bir arada kullanılmasıyla ve anlatı noktasının sürekli
kaydırılmasıyla yeni bir dünya yaratılır. 166
Gerçekle gerçekdışının bir arada kullanılması hem olay hem de karakter
bağlamında gerçekleştirilir. Gabriel Garcia Marquez'in “YüzYıllık Yalnızlık” romanı
öyküleriyle dünyalar arası çelişkiler oluşturur. Romanın başlangıcında bir grup
gezgin çingene dünyadan kopuk yaşayan bir köy halkına mıknatısı, büyü ve mucize
olarak tanıtır. Ancak, daha sonra okur aynı grubun köye uçan bir halı getirdiğini ve
insanların bu halıya binerek köyün üstünde turlar attığını öğrenir. Köye getirilen her
iki eşya, köylülerin üzerinde aynı etkiyi yaratsa da okur için biri gerçek, diğeriyse
164 ECEVĐT, Yıldız, Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, Đletişim Yayınları, Đstanbul, 2006,
s. 74.
165 ECO, Umberto, Gülün Adı, Can Yayınları, (Çev. Şadan Karadeniz), Đstanbul, 1993, s. 591.
166 BARNES, Julian, Flaubert’in Papağanı, Can Yayınları, (Çev. Şavkar Altınel), Đstanbul, 1989.
50