58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

anlayışında sanatçı, bireysel olan ağacı değil, evrensel olanı, ağacın özünü
kavrayacaktır. Sanatçı, nesnesini biçimi ile birlikte yaratacaktır. Çünkü artık
sanatçının benzetmeye çalışacağı ne doğal bir varlık, ne de bir doğal örnek söz
konusudur. Çünkü onlar, “rastlantısal” ve “keyfi” görünüşler olarak başta ortadan
kaldırılmıştır. 102 “Benzetmecilik”in (taklit) ortadan kalktığı soyut sanat,
“biçimlendirme”, “biçim verme” anlamıyla, bir anlatım sanatı olarak değerlendirilir:
“ (…) Var olan bir biçimin yorumlanması değil de, duyularımızı aşan, bir
realitenin tümüyle biçimlendirilmesi, yani ontolojik ve estetik anlamında
dışlaştırılması, objektifleştirilmesidir. Böylece metafizik, trancendent bir varlık
(duyularımızı aşan), estetik bir kategori içinde gün ışığına çıkıyor, bir bakıma
gizlide olan bir varlık kendini estetik olarak açığa vuruyor. Buradan, soyut
sanatın metafizik anlamı olanca açıklığı ile kendini açığa vuruyor.” 103
Bu noktada doğaüstü nitelikteki biçim verme konusuna da değinmek
gerekmektedir. Soyut sanat, sanatı, sanat dışı unsurlardan temizlemek istemektedir.
Bunların başında da nesne biçimleri, doğal biçimler gelir. Asıl biçim ya da sanat
unsurları doğa biçimlerinin dışında vardır ve bunlar, çizgi, renk ve düzeylerdir. Soyut
sanat biçim vermeyi geometrik biçimler olarak çözümlemiştir. Bu durumda “biçim”
soyut kalır, yani, hiçbir gerçek nesneyi anlatmaz, bütünüyle soyut bir “öz”ü dile
getirir. Böyle bir yaklaşımda, bu yeni sanat anlayışı salt-gerçekliğe ulaşma ereğiyle
ortaya çıkmış ve sonunda da soyut bir takım biçimlere ulaşmıştır. Bu durumda da
Tunalı’ya göre çıkış noktası ile varış noktası arasında, varsayım ile sonuç arasında
bir tutarsızlık ortaya çıkmıştır:
“Eğer ‘soyut’ sözünü mantıki anlamda, bir şeyin tabiattan soyutlanması
olarak anlarsak, burada böyle bir karşıtlığın bulunduğu doğrudur. Fakat hemen
söyleyelim ki, buradaki soyutun, mantıki soyutlama ile hiçbir ilgisi yoktur.
Buradaki soyut, ontolojik bir anlamdadır. (…) Bu sorunun araştırılmasına, soyut
sanatın anladığı realite kavramını genellikle felsefede anladığımız realite
kavramı ile karşılaştırmakla geçmek istiyoruz. Genellikle felsefede realite
denilince anlaşılan şey, duyularımızla uzay ya da zaman içinde kavradığımız
fenomenler, gerçeklerdir. (…) Soyut sanatın anladığı realite böyle bir gerçeklik
değildir. Nitekim soyut sanat adamları kendi anladıkları realiteyi duyusal
realiten ayırmak için ona salt-realite adını vermişlerdir.” 104
102 TUNALI, Đsmail, Felsefenin Işığında Modern Resim, rh+Sanat Basımevi, Đstanbul, 2003, s. 141.
103 TUNALI, Đsmail, Estetik Beğeni, Say Yayınları, Đstanbul, 1983, s. 121.
104 TUNALI, Đsmail, Estetik Beğeni, Say Yayınları, Đstanbul, 1983, s.s. 128-129
31