58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

sanatçının bir bakıma dış gözlemden ayrılıp iç gözleme geçerek kendine yöneldiğini,
böylece soyut sanatın dışavurumculuğun gelişimi sonucu ortaya çıkmış olduğunu
söylemiş 79 , soyut sanat ile figüratif olmayan sanatı birbirinden ayırmıştır:
“(…) Eski çağlardaki şematik figür konstrüksiyonunu çağımız yapıtının
yapısal konstrüksiyonuna benzetmek doğru olmamaktadır. (…) Çağımızın doğa
biçimlerinden hareket ederek biçimlendirilen soyut yapıtları, giderek doğadan
hareket etmeden oluşturulan bir anlayışa vardığını anımsamak yanlış olamaz.
Non-figüratif denen bu yeni anlayışın hiçbir kavrama ve sembolleştirmeye
dayanmadığını bilmekte yarar vardır.” 80
Joseph-Emile Müler ise sanatçının, “kendisini, dış realiteyi tasvir etmek
suretiyle ifade etmesini ve şekle (Figüre) bağlı kalmasını isteyen bir sanat eğilimi
olan “Figüratif Sanat”ın tam karşısında bulunan ‘Non-figüratif Sanat’, bu
karşıtlığıyla ‘soyut sanat’ olarak da adlandırılmaktadır” açıklamasını yapmıştır. 81
Cahit Kınay da bu sanata “non-objektive, non-figürative ve hatta betimlemeye
yabancı anlamında non-representative” dendiğini fakat hiç birinin tam karşılığı
olamadığını belirtmiştir. 82 Bu tartışmanın dışında, daha genel bir açıklama yapmış
olan biri de Đsmail Tunalı’dır:
“Bu geniş sanat görüşü içinde, hepsi de soyut olan Der Blaue Reiter,
Kübizm, Non Figürative, Konstruktivizm ve Suprematizm gibi çeşitli anlayışlar
yer almaktadır. Bu anlayışlar gerçi birbirinden farklıdır, ama, onlar bir ortak
noktada birleşirler: hepsi soyuttur ve soyut olma prensibine bağlıdır. Bu çeşitli
soyut anlayışları birleştiren bu soyutluk ilkesi, onların var olan, tabiat ve
nesneler karşısında aldıkları tavrı, nesneleri kavrayışını, yani obje yorumunu
ifade eder.” 83
“Obje yorumu” deniliyorsa, bunun “soyut sanat”taki karşılığının da
açıklanması gerekmektedir. Soyut sanat alanında ürün veren sanatçılar biçim, çizgi
ve renkleri doğa biçimine ve rengine uyumlu olarak aktarmazlar. Doğa biçim ve
renginde istediğini, beklediğini bulamayan sanatçı, kendi iç yaşantısını yansıtan bir
anlatıma, biçimlemeye başvurur. Eskinin sanatsal kalıplarında bulunan belirli bir
biçim, belirli bir figür ve renk alışkanlığına karşı çıkan sanatçı, kendi iç
79 TURANĐ, Adnan, Çağdaş Sanat Felsefesi, Remzi Kitabevi, Đstanbul, 1999, s. 81.
80 TURANĐ, Adnan, Çağdaş Sanat Felsefesi, Remzi Kitabevi, Đstanbul, 1999 s. 97.
81 MÜLER, Joseph-Emile, Modern Sanat, (Çev. Mehmet Toprak), Remzi Kitabevi, Đstanbul, 1972,
s.s. 74-75 .
82 KINAY, Cahit; Sanat Tarihi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1993, s. 266.
83 TUNALI, Đsmail, Estetik Beğeni, Say Yayınları, Đstanbul, 1983, s. 112.
25