58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

More documents

Recommendations

Info

yapıyorlar, bunları sahne üstü çalışmalarında değerlendiriyorlardı.” 246 Ayşın Candan, Walter Gropius’un Bauhaus sahnesinin amacını anlatırken beliren sanat anlayışı, Bauhaus’un da soyutlama estetiğine ne kadar yakın olduğunu belirtmektedir: Sahne yapıtı, yapı sanatı yapıtıyla orkestral bir bütünlük içinde bağlantılıdır; her ikisi de birbirinden ortaklaşa alıp verir. Bir yapıda nasıl tüm uzuvlar yapıtın bütünlüğü uğruna kendi benliklerinden vazgeçerek ortak yaşamsallığa boyun eğerse, sahne yapıtında da bir çok sanatsal sorun, kendilerinden daha üstün bir bütünlüğe doğru bir araya gelir. Sahne, özünde metafizik bir özlemden kaynaklanır, duyular üstü bir ideanın duyulara yönelik biçime dönüşmesine hizmet eder. Seyircinin ve dinleyicinin ruhu üzerindeki etkisinin gücü, ideanın görsel ve işitsel duyusal algılanabilir uzama dönüştürülebilmesine bağlıdır. 247 Karşı gerçekçi akımların genel özelliği diyebileceğimiz sahne ile seyirci arasındaki bağı koparmak, bir anlamda seyircinin özgürleşmesini amaç edinmektedir. Yine Bauhaus ekolünden bir sanatçı olan Oskar Schlemmer, insan bedeninin yasalarını uzam yasalarıyla aynı bağlamda değerlendirmiş ve “bedensel mekanik dans”, “matematik dans” anlayışını uygulamaya geçirmeye çalışmıştır. Dansın da bir soyutlama olduğunu hatırlarsak, üstelik bu biçimlerin çağıyla özdeş bir biçimde gelişimini sağlamaya çalışmak, Schlemmer’in ulaşmaya çalıştığı soyutlama boyutunu gözler önüne sermektedir. Aziz Çalışlar, insanın her şekilde bir “anlam” aradığını belirtmiş, bu “anlam”lardan birini de insanların yarattığı tanrılar ya da yalancı tanrılar olarak değerlendirmiştir. Bu değerlendirmeyle, insanın hep kendi benzerini ya da eşit olmayanı aradığını belirtmiştir. 248 Đnsanın kendi eşdeğerini, üstün insanı ya da kafasında yarattığı yaratığı araması durumunu Schlemmer’in sanat anlayışına bağlamıştır. Đnsan denilen organizmanın, sahnenin kübik, soyut bir oylumu içinde yer aldığını, ya insanın bu uzama uyum sağladığını ya da soyut uzamın insana uyum sağlaması gerektiğini belirtmiştir. Schlemmer’in yapmaya çalıştığı danslarla da insan hem bedeninin hem de uzamın yasalarına uyar. Đster özgür, soyut bir hareketle ya da anlamlı bir pantomimle kendini anlatsın, isterse yalın bir sahne düzleminde ya da çevresinde oluşturulmuş bir dünyada olsun; ister konuşsun, şarkı söylesin, ister çıplak olsun ya da giyinik, 246 ÇALIŞLAR, Aziz, 20. Yüzyılda Tiyatro, Mitos Boyut Yayınevi, Đstanbul, 1993, s. 115. 247 CANDAN, Ayşın, Yirminci Yüzyılda Öncü Tiyatro, Y.K.Y., Đstanbul, 1994, s. 111. 248 ÇALIŞLAR, Aziz, 20. Yüzyılda Tiyatro, Mitos Boyut Yayınevi, Đstanbul, 1993, s. 122. 78
insan her şeyi kendinden yarattığı sürece, büyük theatral olaya geçişi sağlayacaktır. 249 Çağın en belirgin niteliği olan “soyutlama”yı kabul eden Schlemmer, bu kavramı iki ayrı biçimde ele almıştır: Soyutlamanın kişisel bir saçmalık sınırsızlığına ve en yüksek gizil güçlere dek yönelebileceği. Çağdaş burjuva sanatının en önemli özelliklerinden biri olan “insansızlaştırma” eylemini Bauhaus deneyleri değişik bir biçimde irdelemiş, karton ve çinko biçimlerin, olağan dışı maskelerin, sınırsız soyutlanmış giysilerin arkasına-içine saklanan insan, göze güzel görünen biçimlerin ve renklerin ayrıntısı durumuna getirilmiştir; kişilikler yok edilmiş, yerine biçimsel, uyumlu ve dengeli hareketler ile mekanik makine gürültüleri gibi konuşmalar yapılmış, böylece insanın acımasızlığı ve bir süper insanın oyuncakları oldukları gösterilmiştir. 250 Sözünü ettiğimiz tüm akımların-hareketlerin ortak amacı tiyatro sanatına yeni bir işlev kazandırmakken, birleştikleri diğer noktalar da kendilerinden önceki akımların ölçütlerine bütünüyle karşı çıkmaları; tiyatro için özgür bir ortam hazırlama çabaları ve “soyutlama” yöntemini çoklukla kullanmış olmalarıdır. Kendilerinden önceki akımlarda özellikle üzerinde durulan uyum bozulmuş, biçim parçalanmıştır. “Đnsanı yeniden yaratma” gibi bir görev üstlenilmiş, bunu yaparken de yaratıcı güç ortaya çıkarılmıştır. Konuşma dilinin mantığı bozulmuş, sahne görüntüsünün ürkütücü olması sağlanmıştır. Görüntü olanakları çoğaltılmış, uyumsuzluk ile anlatım olanakları genişletilmiştir. Seyircinin düşünen insan konumuna getirilmesi amaçlanmış, soyutlama yoluyla somuta gitmesi sağlanmaya çalışılmış, sonuç olarak da seyirci edilgen tavrından uzaklaştırılmış, tepki gösteren, oyuna katılan etkin güç haline dönüştürülmüştür 249 ÇALIŞLAR, Aziz, 20. Yüzyılda Tiyatro, Mitos Boyut Yayınevi, Đstanbul, 1993, s. 123. 250 NUTKU, Özdemir, Dünya Tiyatrosu Tarihi- Cilt:2, Remzi Kitabevi, Đstanbul, 1985, s.s. 126- 131. 79
Page 1:
T.C. SÜLEYMAN DEMĐREL ÜNĐVERSĐ
Page 4:
yaptırıp Geleneksel Türk Tiyatro
Page 9 and 10:
ABSTRACT The main topic of the thes
Page 11 and 12:
ÖZET Bu tezin amacı, genelde sana
Page 13 and 14:
GĐRĐŞ Cumhuriyet tarihimizde öz
Page 15 and 16:
yakalayabildikleri için Batısız
Page 17 and 18:
“SOMUT: 1. Gerçekliği algılana
Page 19 and 20:
“Varoluşunu bir başka şeye bor
Page 21 and 22:
amacıyla onu oluşturan parçalar
Page 23 and 24:
“Belirli ve zorunlu olmayan demek
Page 25 and 26:
olsa da, bu oyun türlerinin değer
Page 27 and 28:
Kısacası postmodernizmin hayata b
Page 29 and 30:
yoktur. Zira tek’lik, merkezilik,
Page 31 and 32:
Bu yolla belirsizlik, değişkenlik
Page 33 and 34:
-Metinlerarası kullanılır.(Gelen
Page 35 and 36:
olan varlıktır. Đsmail Tunalı,
Page 37 and 38:
sanatçının bir bakıma dış gö
Page 39 and 40: “Estetik haz, kendi kendimizden d
Page 41 and 42: tanımına hizmet edecek şekilde K
Page 43 and 44: anlayışında sanatçı, bireysel
Page 45 and 46: “Kandinsky, çemberlerin kozmik b
Page 47 and 48: “Sanat ifadedir. Bizim sanatça y
Page 49 and 50: II. BÖLÜM: EDEBĐYATTA SOYUTLAMA
Page 51 and 52: Düşünce tarihi içinde postmoder
Page 53 and 54: yeni söylemler üretir, geliştiri
Page 55 and 56: Postmodernizm, yalnızca görsel sa
Page 57 and 58: izlekler, imgeler ve simgelerdir. B
Page 59 and 60: Örneğin, A olayı 1 Zamanında ol
Page 61 and 62: Okurun merakını sürekli canlı t
Page 63 and 64: gerçekdışıdır. Romanda, ayrıc
Page 65 and 66: Eco’nun bir başka belirlemesi de
Page 67 and 68: edilmek istemiyorum!" Belki duymad
Page 69 and 70: ‘Gülün Adı’, gelenekleri oyu
Page 71 and 72: Ona hiç bir sonuç yaratmadan ya d
Page 73 and 74: ortaya sürme, kolaj yapma, monte e
Page 75 and 76: “(…) metinlerarasının metinle
Page 77 and 78: içimi, sanat yaratısının tanrı
Page 79 and 80: içgüdüsel olanı, bilinçdışı
Page 81 and 82: ya da zihinsel bir etki yaratmak i
Page 83 and 84: mantıklı sonucunun, biçim ve ara
Page 85 and 86: (episodik) yapı almıştır. Orta
Page 87 and 88: Fütüristlerin, birbirleriyle bağ
Page 89: içimlerinden uzaklaştırılmasın
Page 93 and 94: varoluş düşünceyi yönetir. Son
Page 95 and 96: Örneğin bir yürüyen şerit üze
Page 97 and 98: görüntülerin uyarıcı gücüyle
Page 99 and 100: hatırlanırsa, Brecht’in oyunlar
Page 101 and 102: kopmuş olarak tasarlanır ve bu in
Page 103 and 104: Avangardı karşıtlık ve kopukluk
Page 105 and 106: anıştırmaktadır. Ayrıca iki oy
Page 107 and 108: Sayfayı çevirir ve okur. Sayfayı
Page 109 and 110: IV. BÖLÜM. GELENEKSEL TÜRK TĐYA
Page 111 and 112: Üç türde de tipleme yapılırken
Page 113 and 114: taklitlerin bir araya getirilmesiyl
Page 115 and 116: özdeşleşme durumunu hem devamlı
Page 117 and 118: cezalandırılmadan rahat bir yaşa
Page 119 and 120: Sonuç olarak “Postmodern Edebiya
Page 121 and 122: Karagöz’ün oyun düzeninde “T
Page 123 and 124: yaşamın yerine geçen yanılsamac
Page 125 and 126: Karagöz’ün anlatı türlerinden
Page 127 and 128: töreleri ve başka kısıtlamalar
Page 129 and 130: Çelebi: Đstanbul ağzı ile kusur
Page 131 and 132: sıçramaların olması, bu sıçra
Page 133 and 134: Gerçek’in saptaması doğrultusu
Page 135 and 136: Ortaoyununda oyuncu, “herhangi bi
Page 137 and 138: Dolaysız konuşma özelliği diğe
Page 139 and 140: ahlakça düşük oldukları için
Page 141 and 142:
Kavuğu düşürmeden başının bi
Page 143 and 144:
Gölge Oyununun bu iki özelliği o
Page 145 and 146:
Bingöl de Karagöz ve onun perdede
Page 147 and 148:
Karagöz ve Ortaoyunu metinlerine b
Page 149 and 150:
Yeni dünya denilen açılır kapan
Page 151 and 152:
durumlarda da ihtiyaç olarak başk
Page 153 and 154:
SONUÇ “Soyutlama”, her dönemd
Page 155 and 156:
sorunlar, kişiler arasında, kişi
Page 157 and 158:
oyun kişileriyle özdeşlemesinin
Page 159 and 160:
16- BARNES, Julian, Flaubert’in P
Page 161 and 162:
49- FRANCE, Farago, Sanat, (Çev.
Page 163 and 164:
84- ROSENAU, Pauline Marie, Postmod
Page 165 and 166:
4- Đngilizce-Türkçe Redhouse Sö
Page 167 and 168:
15- GÜLLÜ, Fırat, “Absürd Oyu
Page 169:
11- BAĞRIAÇIK, Turgut, “Modern
show all

58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?