58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

amacıyla onu oluşturan parçalar ve parçalar bütününün birbirleriyle ilişkisinin ancak
soyutlama yoluyla çözümlenebildiğidir. Fakat parçalar bütününün birbirleriyle
ilişkisinin değerlendirilmesinin çözümlemeyle karıştırılmaması gerekmektedir. Atilla
Tokatlı bu kavramlar arasındaki ayrımı şöyle belirtmiştir:
“Soyutlama, gerçeklik içindeki tasarımı bakımından ayrılması imkânsız bir
ögeyi, düşünce yoluyla ayırıp tek başına göz önüne almaya dayanır; bütün genel
kavramlar soyutlama sonucunda elde edilir. Dolayısıyla da, örneğin bir organın
incelenmek üzere vücuttan kesilip alınması (teşrih) bir soyutlama değildir.
Ayrıca soyutlamayı; ele aldığı konunun tüm ögelerini parçalayıp ayıran ama her
ögeyi aynı önemle göz önüne alan ‘analiz’den ayırt etmek gerekir.” 35
Soyutlama kavramının, buraya dek incelenen alanlardaki karşılıkları şu
şekilde özetlenebilir:
Soyutlama düşünsel bir eylemdir.
Gerçekte olanaksız olan bir “ayırma” işlemini, ayrıymış gibi düşünmeyi
gerektirir.
Bir ya da birkaç unsurdan oluşmuş bir bütünü gerektirir.
Çıkış noktası “somut”tur.
Soyutlamanın amacı, “Somut”ta bulunan genel ve öz olanın bilgisini
edinmek; bunun için özle ilgisi olmayan unsurları bir yana bırakarak, “somut”ta öz
ve genel olanı arı bir biçimde elde ederek tanımlamaktır.
Böyle bir özetlemenin ardından sorulması gereken soru şudur: Genelde sanat
özelde tiyatro alanında Batı’nın yirminci yüzyılda ulaştığı soyutlama noktası, neden
Geleneksel Halk Tiyatromuzun özünde olan bir özelliktir Bu sorunun yanıtı Batı ve
Doğu kültürlerinin farklılıklarında belirir. Evreni ve dünyayı tanıma ve tanımlama
sürecinde Doğu ve Batı toplumları birbirlerinden farklı süreçler yaşamıştır. Batıda
dış dünyayı tanıyan, dış dünyaya egemen olmaya başlayan ve dünyayı çözümleyen
insan, daha çok ilkel toplumlarda ve Doğu ülkelerinde görülen; ilkel insanın içtepisel
olarak algıladığı gerçek noktasına gelir: Bilginin tüm yolu geçildikten sonra,
35 TOKATLI, Atilla, Ansiklopedik Felsefe Sözlüğü, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1973, s. 310.
9