58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

tanımına hizmet edecek şekilde Kandinsky’nin “sürekli olarak ‘kendine geliş’
içerisinde ‘yükselme ve kendini daha güçlü bir biçimde duyumsama eylemi’
içerisinde, görülmez yaşamın içsel heyecanını göstermeye çalıştığı” 94 söylenebilir.
Temel özelliği, yaratıcı gücün salt özgürlüğü olan soyut sanat, zihinsel bir
olaydır ve doğanın taklidi dışındadır. Nesneden kaçma eğilimi kendini ilk kez
Cézanne’de göstermiştir. Cézanne, genç bir ressama yazdığı bir mektupta, doğayı
küreler, koniler ve silindirlerden oluşmuş gibi görmesini öğütlemiştir. 95 Bu söylem,
doğanın silindir, koni ve küreler halinde alınması, doğal objelerin duyuların dışında
kavranması anlamına gelmektedir. Böyle bir kavrama, kendine özgü bir nesne ve
“varolan” yorumunu, “gerçek yorumunu” ortaya koymakta, duyusal bir varlık
kavrayışının tam karşısında yer almaktadır. “Nesneleri bize veren duyusal
niteliklerin dışında, evrende duyularla kavranamayan duyu üstü bir özler dünyası
vardır. Đnsan, duyu gerçekliğini, duyularda bize verilen görünüşleri ‘paranteze
alarak’, duyusal görünüşleri ortadan kaldırarak bu özlere ulaşabilir.” 96 Nesnenin,
nesnel biçimin resme zararlı olduğu düşüncesi, neredeyse, soyut sanat için genel bir
kural durumuna gelmiştir. Nesneden kaçma yoluna gidişini Kandinsky şöyle dile
getirir:
“Henüz başlayan bir gurub vakti idi. Paletlerimle çalışmadan henüz eve
dönmüştüm, henüz dalgındım ve bitirmiş olduğum çalışmamı düşünüyordum;
işte bu sırada birdenbire anlatılamayacak kadar güzel ve bir iç pırıltı ile parlayan
bir tablo gördüm. Đlkin hayretle durup kaldım, sonra hemen biçim, renkten
başka bir şey görmediğim ve içerikçe anlaşılmaz olan bu muammalı resme
yaklaştım. Derhal muammayı çözecek anahtarı buldum: Bu benim yapmış
olduğum, yanlamasına duvara dayalı duran bir tablo idi. Ertesi gün, bu resimden
dün aldığım izlenimi gün ışığında almayı denedim, ama bunu ancak yarı yarıya
başarabildim. Yanlamasına da olsa tabloda objeleri daima fark ettim. Artık
kesin olarak şunu biliyorum: Obje, resimlerime zararlı olmaktadır.” 97
94 HENRY, M., Voir l’invisible, (Görülmezi Görme), François Bourin, 1988.
FRANCE, Farago, Sanat, (Çev. Özcan Doğan), Doğubatı Yayınları, Đstanbul, 2006, s. 189.
95 GOMBRĐCH; E.H. Sanatın Öyküsü, Remzi Kitabevi, Đstanbul, 1997, s. 574
96 TUNALI, Đsmail, Felsefenin Işığında Modern Resim, Remzi Kitabevi, Đstanbul, 1996, s. 127
97 TUNALI, Đsmail, Felsefenin Işığında Modern Resim, Remzi Kitabevi, Đstanbul, 1996, s.128
29