58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

kurallarına da karşı çıkmıştır. Hiçbir öğretisi ve geleneği olmayan Fütüristler için
tiyatro biçimi, modern varyete tiyatrosudur:
Bu tiyatro sirk ve kabare tekniklerini, ışık ve şok efektlerini, fotomontajı,
mekanik baleyi, gürültü müziğini, anlamdan yoksun soyut şiirler okumayı
içerir. Fütürizme göre birbirinden kopuk ritimlerin iç içe geçmesi, hız ve
dönüşümün sentetik birleşimi, yaşama egemen yasaları en iyi biçimde
çizebilecekti. 240
Fütürizm’in dışında, dönemin çalkantılı koşulları sebebiyle arayış içinde olan
sanatçılar I. Dünya Savaşı sırasında oluşan ve sonrasında gelişen Dadaizm ile
Gerçeküstücülük (Sürrealizm) akımını ortaya çıkarmışlardır. Kelime olarak
Fransızca’da sallanan oyuncak at, Almanca’da ise bebek arabası ile oynamanın
çocukça adı olarak geçen ve bebeklerin ağızlarından ilk çıkan heceler olan Dada
sözcüğünden oluşan Dadaizm, Richard Huelsenbeck’e göre ise bir çok anlam ifade
etmektedir. “Dada, yüreklilik, küçümseme, üstünlük, devrimci karşı koyuş; egemen
mantığın, toplumdaki hiyerarşinin yok edilmesi, tarihin yadsınması, köktenci bir
özgürlük, anarşi, burjuvanın yok edilmesi anlamına gelir.” 241 Öncelikle “isim”
olarak soyutlamadan yararlanılmış olan bu akım, tarihi yok etmesi özelliğiyle
Postmodernizmdeki kimi tarih anlayışlarıyla da koşutluk göstermektedir.
Fütürizm’in savaş hayranlığına karşı çıkan fakat onun eşzamanlılık ve değişik
anlatım araçlarını bir arada kullanma tekniklerinden yararlanan Dadaizmin yöntemi,
“tasarlanmış çılgınlık, düzensizlik ve uyumsuzluk” 242 olarak tanımlanır ve
söyleşilerden, kısa oyunlardan ve şiirlerden oluşur. Bu durumda da Postmodernizmde
karşılaştığımız “Çeşitlilik/Çoğulculuk” ilkesi kendini benzer bir durumda göstermiş,
“soyutlama” da Dadaizm’de bu biçimde kullanılmıştır.
Politik baskılar sonucu Đsviçre’ye sığınan savaş karşıtı sanatçılar tarafından
oluşturulan ve önderliğini Rumen kökenli Tristian Tzara’nın yaptığı bu hareketin
gösterilerinde seyirciye öfke ile yaklaşılmış ve seyircinin alışılagelmiş düşünce
240 ÇALIŞLAR, Aziz, Tiyatro Ansiklopedisi, T.C. Kültür Bakanlığı, Ankara, 1995, s.232 .
241 CANDAN, Ayşın, Yirminci Yüzyılda Öncü Tiyatro, Y.K.Y., Đstanbul, 1994, s.83.
242 ŞENER, Sevda, Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi, Anadolu Üniversitesi Basımevi, Eskişehir s.
282.
76