58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

GĐRĐŞ
Cumhuriyet tarihimizde özel ve büyük bir önemi olan “Batılılaşma”, başka
bir anlatımla “Çağdaşlaşma” yönelişi, yanlış anlaşıldığı ve yeterince irdelenmediği
için çoğu alanda olduğu gibi tiyatro sanatının gelişimi konusunda da bilinçsiz
oluşumlara neden olmuştur.
“Çağdaşlaşma sürecinde bilinçli ya da bilinçsiz yaşanan olumsuzluklar, buna
bağlı olarak kültür ve tiyatro politikamızı belirlemede karşılaşılan kronikleşmiş
sıkıntılar, öz kaynaklarımızdan yola çıkarak kendi kimliğimizle dünya tiyatrosu
içinde bir yer edinmemizi ve evrensel tiyatro birikimine katkıda bulunmamızı
geciktiren ve(ya) engelleyen etkenler olmuştur. Bunda da en önemli etkenlerden
biri her alanda olduğu gibi, tiyatroda da ‘Batılılaşma’, başka bir deyişle
‘Çağdaşlaşma’ kavramlarının nesnel açıdan yeterince irdelenmemesidir.” 1
Cumhuriyet Dönemi’nde yapılan yeniliklerle, Batılı anlayışla tiyatro yapma
düşüncesi daha da derinlere kök salar. Belli bir ağırlığı ve ciddiyeti olan bir kurum
olarak tiyatro Cumhuriyet Dönemi’nde önem kazanır. Tiyatronun önemini ve
ciddiyetini halka benimsetmek için büyük çaba harcayan Muhsin Ertuğrul, tuluata
yer vermemiş, Batı tiyatrosunda olduğu gibi dramatik tiyatronun kurallarını
uygulamaya çalışmıştır. Batı Tiyatrosu’nun tarihsel gelişim süreci göz önüne
alındığında Klasik, Romantik, Gerçekçilik gibi akımlarla diline, anlatımına,
anlayışına yeni boyutlar kazandırdığı bir gerçektir. Bu anlamda, Batı Tiyatrosuyla
karşılaştırıldığı zaman, Türk Tiyatrosunun iki yüz yıl kadar geriden geldiğini
belirtmek yanlış olmayacaktır. 2 Yirminci yüzyılda, dışavurumcularla birlikte
dramatik tiyatro anlayışını bir tarafa bırakmaya başlayan Batı tiyatrosunun tersine,
Türk Tiyatrosu Batı geleneğindeki tiyatro anlayışını sürdürmüştür.
“Muhsin Ertuğrul, 1920’lerde çıkan ‘Tiyatro Adabı’ yazısında tiyatronun
belli kurallar doğrultusunda nasıl izlenilmesi gerektiğini bir bir açıklarken, B.
Brecht aynı yıllarda tüm kurallara karşı çıkarak yeni bir izleyici-sahne
diyalogundan söz ediyordu. Bu gelişim, çağdaş tiyatro anlayışına uzun yıllar
kapalı kalmamıza neden oluyor. Gerçi Batı tiyatrolarında yeni bir yazarın yeni
1 TEKEREK, Nurhan, Popüler Halk Tiyatrosu Geleneğimizden Çağdaş Oyunlarımıza
Yansımalar, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2001, s. 4.
2 ĐPŞĐROĞLU, Zehra, Türkiye’de Yabancılaştırma Tiyatrosu, http://www.denemesahnesi.com,
06.04.2007.
1