58-Soyutlama-acisindan-postmodern-edebiyat-ile-meddah-karagoz

trükleri ve bunlarla iç içe girmiş olarak cinas, telmih, nükte olarak sayılabilir.
Nüktenin işlevini Sokullu şöyle açıklamıştır:
Söz sanatlarının en hünerlisi olan nükte, (…) düşmanca duygularımızın
açıklanmasını engelleyen toplumu, düşmanımıza karşı safımıza çekmektir.
Tıpkı kahkahada olduğu gibi düşmanımızı küçülterek, aşağılayarak üçüncü
kişinin: Komedyada seyircinin kahkahası ile onu etkin duruma sokarak
düşmanımızın yenilgisinden zevk duyarız. Böylece mevcut yasaklardan dolayı
yüksek sesle ya da bilinçli olarak açıkça söylenemeyecek şeyleri nükte yoluyla
söyleyerek düşmanı gülünçleştiririz. 415
Cinas ise anlamları ayrı fakat yazılışları ve söylenişleri bir olan sözleri bir
arada kullanma sanatıdır.Telmih ise anlatılmak istenen şeyi söz arasında imalı olarak
belli etmeye dayalı olan ve Ortaoyununda kullanılan bir başka söz sanatıdır. 416
Ters anlama, “bir tarafın söylediği bir söze onun kastettiği anlama en uzak
taraftan yanıt verme tekniği”; anlamazlıktan gelme “içinde ima bulunan bir sözü, o
dolaylı anlatımı anlamamış gibi gözükerek, belki de terse çevirerek, imayı yapanın
aleyhine döndürmesi”; anlamadan anlamış görünme ise “Karagöz ve Kavuklu gibi
halkı temsil eden ve toplumca kaba saba, cahil gibi görünen tiplerin bu görüntülerini
yüzeyde onaylar gibi yaparak alttan alta diğerleriyle alay etmelerini sağlayan bir
kelime oyunudur.” 417
Basit bir dil ile halk Türkçe’si ile konuşan tiplerin bulunduğu iki türde de,
yani Karagöz ve Ortaoyununda diyalog yapısı ve terimler ortaktır. Karagöz’de
tasvirleri bir kişinin oynatması sonucu en fazla iki kişinin diyalog halinde olması
zorunluluğu doğmuştur. “Ortaoyunu’nda (sahne, dekor ve çok sayıda aktör gibi…)
tamamıyla mevcut şartlara ve mevcut imkana rağmen ‘Diyalog’ sisteminin,
Karagöz’deki gibi bu oyunda da devam etmesi ancak Karagöz tesiri altında
yerleşmiş bir gelenek olarak vasıflandırılabilir.” 418
415 SOKULLU Sevinç, Türk Tiyatrosunda Komedyanın Evrimi, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları,
Ankara, 1979, s. 31
416 PEKMAN, Yavuz, Çağdaş Tiyatromuzda Geleneksellik, Mitos Boyut Yayınları, Đstanbul 2002,
s. 50
417 PEKMAN, Yavuz, Çağdaş Tiyatromuzda Geleneksellik, Mitos Boyut Yayınları, Đstanbul 2002,
s.s. 50-51
418 TÜRKMEN Nihal, Ortaoyunu, Milli Eğitim Yayınları, Ankara, 1971
134