Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
198<br />
Hrvat. film. ljeto, <strong>Zagreb</strong> / god 7 (2001), br. <strong>29</strong>, str. 188 do 203 Majcen, V.: Hvatski neprofesijski film<br />
Kristl, I. Picelj, A. Srnec, te arhitekti B. Bernardi, Z. Bregovac,<br />
Z. Radi}, B. Ra{ica, V. Richter i V. Zaharovi}), a ciljevi<br />
proklamirani u njezinu manifestu bili su: zauzimanje za eksperimentalni<br />
pristup radu, prevladavanje razlika izme|u ~iste<br />
i primijenjene umjetnosti, borba za legitimnost apstraktnog<br />
izraza u slikarstvu te usmjerenje zajedni~kog djelovanja<br />
prema sintezi svih likovnih umjetnosti. Sredi{nja aktivnost<br />
EXAT-a odvijala se izme|u 1950. i 1956, kada je on povezao<br />
hrvatsko stvarala{tvo s europskom avangardisti~kom<br />
tradicijom 20. stolje}a. Godine 1953, izlo`bom Kristla, Picelja,<br />
Ra{ice, i Srneca, prvi put u poslijeratnoj hrvatskoj<br />
umjetnosti programski su izlo`ena djela ~istog apstraktnog<br />
slikarstva. To je bio prvi javni istup protiv tada dogmatskih<br />
i pragmati~arskih shva}anja u umjetnosti i protiv ograni~avanja<br />
slobode stvarala{tva. Svojim djelovanjem hrabrio je hrvatske<br />
umjetnike te pripremio raspolo`enje za izlo`be Nove<br />
tendencije (1961), pokret koji je eksatovska tra`enja povezao<br />
sa svjetskim zbivanjima, me|unarodnom bijenalnom<br />
izlo`bom u Galeriji moderne umjetnosti u <strong>Zagreb</strong>u.<br />
U pro{irenom kontekstu suvremene umjetnosti, nova kretanja<br />
u likovnim umjetnostima zapa`eni trag ostavila su u oblikovanju<br />
estetike i na drugim poljima. Reducirana grafi~ka<br />
forma i geometrizam Vladimira Kristla te oblikovanje kineti~kih<br />
ploha u prostoru Aleksandra Srneca doveli su obojicu<br />
do animacije. S druge strane kineti~ka umjetnost i mobilne<br />
plohe A. Srneca postali su izvorom nadahnu}a za vi{e filmova<br />
Vladimira Peteka, koji se i mnogo kasnije povremeno vra-<br />
}ao djelima toga umjetnika.<br />
Kruna tih istra`ivanja na polju razli~itih umjetnosti bio je<br />
osnutak i odr`avanje Muzi~kog bijenala koji je avangardnim<br />
pristupom glazbi i pro{irenim medijima izazvao sna`an<br />
odjek u javnosti.<br />
U takvoj atmosferi kao <strong>filmski</strong> pandan tim kretanjima nastao<br />
je GEFF (Genre Film Festival), filmska akcija koju su pokrenuli<br />
~lanovi Kinokluba <strong>Zagreb</strong> 1962. godine, razgovorima<br />
Antifilm i mi, a nastavljena bijenalnim festivalskim susretima<br />
<strong>filmski</strong>h istra`iva~a koji su odr`ani ~etiri puta u razdoblju od<br />
1963. do 1970. Svaki GEFF imao je odre|enu zasebnu<br />
temu: Antifilm i nove tendencije (1963), Istra`ivanje filma i<br />
istra`ivanje pomo}u filma (1965), Kibernetika i estetika<br />
Ljubav ili anarhija uma Vladislava Kne`evi}a<br />
(1967), Seksualnost kao mogu}i put u novi humanizam<br />
(1970). GEFF je u sebi sadr`avao obra~un s konvencionalnim<br />
filmom, ali on je bio i daleko vi{e od toga: poku{aj stvaranja<br />
novog izraza zasnovana na novom senzibilitetu i holisti~kom<br />
pristupu `ivotu i umjetnosti. I kao {to EXAT i Nove<br />
tendendencije nisu bile samo likovni doga|aji, a Muzi~ki bijenale<br />
nije bio samo glazba, tako ni GEFF nije bio samo film,<br />
nego je u sebi sadr`avao razli~ita vizualna istra`ivanja, istra-<br />
`ivanja zvuka i pokreta te ukupnog ljudskog stvarala{tva i<br />
iskustva, a njime su uspostavljani i mostovi prema suvremenoj<br />
avangardi u svijetu (1967. na GEFF-u gostuje Adam Paul<br />
Sitney s reprezentativnim programom — desetsatnim izborom<br />
ameri~ke avangarde suvremene ameri~ke avangarde, a<br />
na ~etvrtom GEFF-u prikazani su radovi Warhola i Morriseyja).<br />
Polaze}i od takve koncepcije, a to je i njegova posebna vrijednost,<br />
GEFF nije okupio samo filmske radnike nego i niz<br />
drugih umjetnika (arhitekata, slikara, muzi~ara), kao i krug<br />
istra`iva~a na razli~itim podru~jima umjetnosti, znanosti i<br />
ljudskog iskustva uop}e (filozofi, komunikolozi, kriti~ari i<br />
dr.).<br />
Sudjeluju}i u avangardnim kulturnim zbivanjima <strong>Zagreb</strong>a,<br />
uklju~uju}i tu i likovne, glazbene i kazali{ne manifestacije,<br />
GEFF je unio `ivost u kulturni `ivot {ezdesetih godina,<br />
ostavljaju}i traga u formiranju suvremene kulture.<br />
Na podru~ju filma GEFF je imao odjeka u mnogim sredinama<br />
te je djelovao na dalji razvoj amaterskog, a u manjoj mjeri<br />
imao je odjeka i u profesionalnom filmu.<br />
Uspjeh GEFF-a, ~ije su priredbe bile izvanredno posje}ene,<br />
ponovile su jo{ dvije priredbe ZAGFIDA (<strong>Zagreb</strong>a~ki <strong>filmski</strong><br />
dani) i F. A. V. I. T. (Film, audio-vizualna istra`ivanja, televizija)<br />
1974. i 1979. godine, koje su okupile jo{ ve}i broj<br />
umjetnika s iskustvom GEFF-a ili onih koji su njime bili privu~eni<br />
(Zlatko Heidler, Milan [amec, Ivo Lukas, An|elko<br />
Habazin, Ivan Ladislav Galeta, Mladen Stilinovi}, Marijan<br />
Hodak, Tatjana Ivan~i}) i definitivno utvrdile alternativni<br />
film kao prevladavaju}i pokret u suvremenom pristupu filmskoj<br />
umjetnosti. Tomu je pridonio i osnutak Multimedijskog<br />
centra u <strong>Zagreb</strong>u, koji je nastavio s programima avangardnog<br />
filma zapo~etim na GEFF-u. Osnovan s namjerom da<br />
sustavno predstavlja nekonvencionalne, rubne umjetni~ke<br />
izraze, poput avangardnog i eksperimentalnog, nezavisnog,<br />
niskobud`etnog filma, eksperimentalne televizije i videa, alternativnog<br />
teatra, eksperimentalne glazbe, performansa i<br />
vrlo specifi~nih novonastalih umjetni~kih oblika, povezao se<br />
sa sli~nim sredi{tima u svijetu, svojim je programima predstavljao<br />
nove tendencije avangardnog filma i omogu}io usporedbe<br />
s onim {to se zbivalu u svijetu, ali je bio i nositelj<br />
vlastitih projekata (prikazivanje filmova u ~ekaonici zagreba~kog<br />
Glavnog kolodvora, vi{estruke projekcije u razli~itim<br />
gradskim prostorima, zvu~ni eksperiment i performanse<br />
Tomislava Gotovca u sklopu Muzi~kog bijenala <strong>Zagreb</strong><br />
1979), te producent radova pojedinih autora (Ivan Ladislav<br />
Galeta, Tomislav Gotovac, Sanja Ivekovi}, Tomislav Mikuli-<br />
}a), s podru~ja zvuka, filma, videa, video instalacija i kompjutorske<br />
animacije. Taj se duh odrazio na {irenje <strong>filmski</strong>h<br />
H R V A T S K I F I L M S K I L J E T O P I S <strong>29</strong>/<strong>2002</strong>.
Change language