Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Neusvajanje ustavnih reformi u aprilu 2006. godine može se<br />
okarakterizirati i kao negativni turning point za Bosnu i Hercegovinu.<br />
Tako je rezultat Schillingovog neangažiranja i antiinstitucionalni<br />
pristup reformama od strane međunarodne zajednice<br />
uveo Bosnu i Hercegovinu u fazu produbljivanja ionako<br />
permanentne političke krize te se međunarodna <strong>zajednica</strong> kao<br />
izlaz iz takovog stanja odlučila za promjenu na čelu OHR-a.<br />
Umjesto Schillinga u julu 2007.godine došao je slovački diplomata<br />
od karijere Miroslav Lajčak.<br />
Međutim, promjenila se osoba ali ne i politika, zaključak je<br />
koji možemo donijeti nakon jednoipogodišnjeg službovanja novog<br />
Visokog predstavnika. Lajčak se nakon svog dolaska našao<br />
pred strateškim izazovom prijeteće (konačne) podjele države i<br />
nesposobnošću Evropske unije, te nezainteresiranošću Sjedinjenih<br />
Država, da zaustave prijeteći proces raspada države. To<br />
pokazuje da međunarodna <strong>zajednica</strong> i nakon trinaest godina<br />
angažmana u <strong>BiH</strong> pati od nedostatka političke strategije te da<br />
je zarobljenica “...intervencije koja ima za cilj očuvanje i garanciju<br />
mirovnog sporazuma, ali u isto vrijeme [kroz] institucionalni<br />
okvir ustanovljen tim sporazumom favorizuje one političke<br />
opcije koje su najmanje sklone njegovoj implementaciji” (Abazović,<br />
2007:149).<br />
Gradeći svoj mandat na pasivnosti i retorici sličnoj njegovom<br />
prethodniku Schillingu aktuelni Visoki predstavnik je dao<br />
zamah političkim strukturama koje u trenutnoj konstalaciji<br />
odnosa igraju na kartu protoka vremena i obesmišljavanja prisustva<br />
međunarodne zajednice koja bez vlastite exit strategije<br />
nastavlja sa svojim cik – cak kursom koji prijeti da državu učini<br />
zrelom za raspad.<br />
Kako dalje MZ?<br />
Ono što aktuelni Visoki predstavnik i ostali međunarodni akteri<br />
u svom retoričkom “guranju” Bosne i Hercegovine ka evropskim<br />
integracijama odbijaju da javno priznaju jeste da je dejtonska<br />
Bosna i Hercegovina propala država. Ona je u potpunoj<br />
suprotnosti od ideala “EU – državnosti” koja podrazumjeva “...<br />
modernu, pluralističku, demokratsku državnost sa izdiferenciranim<br />
državnim funkcijama, sekulariziranim razumjevanjem<br />
države, demokratskim ustavom...” (Džihić, 2006:6).<br />
Šta se može učiniti sa propalom državom?<br />
Kao rješenje se nudi odustajanje od dejtonske Bosne i Hercegovine<br />
i rekonstitucija Bosne i Hercegovine na iskustvu<br />
njezinog prethodnog (u okviru Jugoslavije) “pozitivnog suvereniteta”<br />
kada je imala “političke, sociološke, ekonomske i<br />
tehnološke kompetencije da utvrđuje, implementira i primjenjuje<br />
domaće javne politike...” (Caplan, 2007:237).<br />
Proces rekonstituiranja Bosne i Hercegovine (dedejtonizacije<br />
sadašnje Bosne i Hercegovine) zahtjeva nekoliko koraka što<br />
ujedno može biti exit strategija za međunarodnu zajednicu prisutnu<br />
u Bosni i Hercegovini.<br />
Prvi korak u dedejtonizaciji Bosne i Hercegovine zahtjeva<br />
prekid savezništva između međunarodne zajednice i bosanskohercegovačkih<br />
prodejtonskih političkih elita koje opstaju<br />
insistirajući na dejtonskoj Bosni i Hercegovini kao državi koja<br />
Tema broja: <strong>Međunarodna</strong> <strong>zajednica</strong> i <strong>BiH</strong><br />
predstavlja eufemizam za permanentnu krizu, a permanentna<br />
kriza je ključni mehanizam pomoću kojeg se etnonacionalisti<br />
održavaju na vlasti.<br />
Pristanak međunarodne zajednice na vaninstitucionalno paktiranje<br />
sa bosanskohercegovačkim političkim elitama umnogome<br />
slabi legalne institucije. Time se stvara politička nesigurnost<br />
koja nacionalističkim strankama osigurava dugoročnu<br />
podršku birača koji nemajući povjerenje u državne institucije<br />
glasaju za nacionalističke stranke smatrajući da će ih one zaštititi<br />
od “onih drugih”.<br />
Prekid savezništva, dakle, znači povratak politike iz tajne, antiinstitucionalne<br />
[14] u javnu sferu. Naime, podrška predstavnika<br />
međunarodne zajednice da se političke odluke bitne za<br />
transformaciju dejtonske nedržave u državu kreiraju vaninstitucionalno<br />
na sastancima sa liderima političkih stranaka na<br />
privatnim imanjima, u gostionama i hotelima znači poništavanje<br />
svake mogućnosti da se virtuelne državne institucije (kakve<br />
jesu aktelne institicij na državnom nivou) prometnu u realne<br />
institucije.<br />
Pristajući na “...metod političkog odlučivanja u kojem glavnu<br />
ulogu imaju čelnici vodećih nacionalističkih stranaka kao etnonacionalni<br />
lideri a ne kao čelni ljudi institucija...” međunarodna<br />
<strong>zajednica</strong> umjesto rekonstitucije Bosne i Hercegovine u državu,<br />
koja to jeste, podržava parainstitucionalizam “...i doprinosi<br />
daljoj perpetuaciji suštinski nedemokratskih formi političkih<br />
odnošenja u zemlji.” (Sarajlić, 2008), odnosno, pokušava legitimirati<br />
državu koja to nije.<br />
Takav pristup međunarodne zajednice je potpuno komplementaran<br />
pristupu etnonacionalističkih političkih elita u Bosni i<br />
Hercegovini jer “...etnopolitika najefikasnije operira na parainstitucionalan<br />
način.” (Mujkić, 2007:XII).<br />
Drugi korak jeste da međunarodna <strong>zajednica</strong> prizna da dejtonska<br />
Bosna i Hercegovina de facto nije država i da sadašnje<br />
ustavno riješenje ne može proizvesti funkcionalnu državu te<br />
prekine sa licimjernim insistiranjem da domaće političke elite<br />
trebaju samostalno dođu do ustavnog rješenja. Trinaest godina<br />
dejtonske svakodnevnice empirijski dokazuje da etnonacionalističke<br />
elite nisu spremne na kompromis koji bi bio prihvatljiv<br />
za sve jer svaki kompromis koji bi značio izlaz iz sadašnjeg vanrednog<br />
stanja značio bi i odlazak etnonacionalista sa političke<br />
pozornice.<br />
Ukoliko pak međunarodna <strong>zajednica</strong> nastavi tretirati dejtonsku<br />
Bosnu i Hercegovinu kao “ realnu, normalnu i faktičnu državu<br />
(...) prije nego što to ona jeste, (međunarodna <strong>zajednica</strong> op.a.)<br />
zaustavlja njen državotvorni razvoj i priječi ulazak u Evropsku<br />
Uniju kao zajednicu zbiljskih država.” (Ćurak, 2008).<br />
Samo priznanje neuspješnosti dejtonske Bosne i Hercegovine<br />
od strane njezinog kreatora, međunarodne zajednice, može<br />
otvoriti put ka izgradnji političke zajednice koja bi posjedovala<br />
ono što sadašnji “virtuelni entitet” (dejtonska Bosna) ne posjeduje,<br />
a to su vertikalni i horizontalni legitimitet.<br />
14 Da antiinstitucionalizam odozgo dovodi i do dekonstrukcije institucija<br />
odozdo govore podaci UNDP-ovog Sistema ranog upozoravanje prema kojem<br />
samo 36% ukupnog broja građana ima povjerenje u institucionalni aparat na<br />
državnom nivou.<br />
status, broj 13, jesen/zima 2008. | 23
Change language