You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Tema broja: <strong>Međunarodna</strong> <strong>zajednica</strong> i <strong>BiH</strong><br />
koristi sve dostupne komunikacijske resurse preko oficira za<br />
štampu, glasnogovornika/ca, do konferencija za štampu i ima<br />
pristup svim važnijim medijima. Njihove izjave su se pojavljivale<br />
u različitim interpretacijskim okvirima i oblicima, koristile<br />
su različite što pozitivne što negativne reprezentacije, te<br />
legitmizacija i snaženje autoriteta što se nerijetko ogledalo u<br />
rekontekstualizacijama (Bernstein, 1990), ili kreiranju proizvoljnih<br />
i prethodno nepostojećih tekstualnih sinonima (Fairclough,<br />
1989: 115), što je karakteristika implicitne moći izražene<br />
kroz jezik. Primjeri rekontekstualizacije su vidljivi kroz<br />
izručenje osumnjičenih za ratne zločine Haškom tribunalu koje<br />
je predstavljeno kao neophodan preduslov pristupanju EU integracijama<br />
ili ‘članstvo u NATO-u’ predstavljeno kao ‘normalno<br />
za svaku zemlju’.<br />
2. Neki teorijski aspekti tranzicije<br />
Kada su u pitanju bolne socio-ekonomske promjene, <strong>BiH</strong> se ne<br />
razlikuje puno od ostalih tranzicijskih zemalja na ‘putu ka Evropi’.<br />
Nakon proteklog rata u <strong>BiH</strong>, međunarodna <strong>zajednica</strong> uspostavlja<br />
OHR kao najmoćnije međunarodno tijelo u zemlji koje<br />
naročito nakon bonskih ovlaštenja iz decembra 2007. postaje<br />
‘krajnji autoritet’ u političkoj areni u <strong>BiH</strong> (engl. final authority in<br />
theatre) što se tiče implementacije Daytonskog sporazuma [2]<br />
i postepenog pristupanja <strong>BiH</strong> evroatlanskim integracijama [3] .<br />
“Bonske ovlasti dale su VP moć da predlaže i usvaja legislativu<br />
kad bi konflikt među političarima zakočio legislativni proces<br />
i da razrješuje dužnosti političare koji bi sprečavali ili odlagali<br />
implementaciju Dejtonskog sporazuma. Carlos Westendorp<br />
(Karlos Vestendorp), drugi VP koji je prvobitno i vodio kampanju<br />
za prošireni mandat ove institucije i njegovi nasljednici Petritsch<br />
i Ashdown, ponovo su napisali ili nametnuli preko 100<br />
zakona o ekonomskim, socijalnim, političkim ili sudskim pitanjima<br />
i smijenili preko 80 pojedinaca sa javne pozicije” (Yordan,<br />
2003: 61). OHR je trebao da uvede diskurse demokratizacije i<br />
tranzicije u zemlji ali je na pomalo ironičan način opravdanje<br />
ovih diskursa postignuto putem autoriteta i moći nesvojstvene<br />
pomenutim demokratizirajućim procesima. Shvatajući diskurs<br />
kao elemenat svih društvenih procesa, činova i praksi (Fairclough,<br />
1992) sa kojima se nalazi u dijalektičnoj vezi (Wodak i<br />
Meyer, 2001: 66, Fairclough, 2003, 2005), cilj ove studije jeste<br />
da skrene pažnju na neke semiotičke elemente diskursa o<br />
tranziciji u <strong>BiH</strong> ali i na problematične odnose OHR-ove moći u<br />
suverenoj zemlji kao što je to <strong>BiH</strong>.<br />
Govoreći o implikacijama tranzicije u Rumuniji Fairclough kaže<br />
sljedeće za tranziciju:<br />
2 Koristeći se ovlaštenjima koja su data Visokom predstavniku članom V Aneksa<br />
10 (Sporazum o civilnoj implementaciji Mirovnog ugovora) Općeg okvirnog<br />
sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini, prema kojem je visoki predstavnik<br />
konačni autoritet u zemlji u pogledu tumačenja pomenutog Sporazuma o civilnoj<br />
implementaciji Mirovnog ugovora; i posebno uzevši u obzir član II. 1. (d)<br />
gore navedenog Sporazuma, prema kojem visoki predstavnik “pruža pomoć,<br />
kada to ocijeni neophodnim, u iznalaženju rješenja za sve probleme koji se<br />
pojave u vezi sa civilnom implementacijom.<br />
3 Bonska deklaracija predstavlja dugačku listu od dvadeset i šest stranica zakonodavnih<br />
mjera koje su pripremljene od strane međunarodne zajednice...i<br />
koje pokrivaju ovlasti vezane za kreiranje politika na državnom, entitetskom<br />
i opštinskom nivou koje imaju za cilj da utiču na regulisanje politika vezanih<br />
za smještaj/stanovanje, obrazovanje, pravni sistem, državljanstvo, putovanje,<br />
ustav, povratak izbjeglica, policiju, medije, izbornu regulativu, ekonomsku rekonstrukciju<br />
i regionalne odnose...i koje se proširuju na zahtjeve upučene <strong>BiH</strong><br />
sportskim timovima na Zimskim olimpijskim igrama u Naganu, u Japanu (PIC,<br />
1997b, section II, 3) (Chandler, 2000: 157).<br />
30 | magazin za političku kulturu i društvena pitanja<br />
Ne postoji jedan, već više oblika kapitalizma. Tržište je samo<br />
jedan regulatorni mehanizam unutar savremenih oblika kapitalizma,<br />
koji se na različite načine kombinuje sa ostalim oblicima,<br />
hijerarhijama i mrežama;<br />
Posebni putevi ‘tranzicije’ variraju u različitim zemljama, ali takođe<br />
i unutar različitih zemalja u zavisnosti od naslijeđa, uključujući<br />
i način na koji je svrgnut komunizam. Oblici kapitalizma<br />
koji su se potom razvili su, kao posljedica toga, isto raznoliki;<br />
Istraživanje tranzicije u nekoj zemlji treba biti osjetljivo na (a)<br />
razlike, kako između, tako i unutar društvenih polja - ekonomije,<br />
vlade, politike, medija itd. (b) hibridnost (uključujući<br />
mješavine starog i novog) u određenim poljima, institucijama,<br />
praksama;<br />
Tranzicija ima semiotičke i nesemiotičke elemente. Kao<br />
posljedica, varijacija i hibridnost će biti djelimično semiotička<br />
varijacija i hibridnost (...) - na način na koji je društveni život<br />
predstavljen, opisan, zamišljen (u diskursima), u semiotičkim<br />
aspektima oblika akcije i interakcije (u žanrovima), u semiotičkim<br />
aspektima identiteta društvenih činioca (u stilovima)”<br />
(Fairclough, 2004: 8).<br />
Tranzicija je u bliskoj vezi sa neoliberalizmom kao dominantnom<br />
ideologijom savremenih liberalnih demokratija. Neoliberalizam<br />
se, kao mutirani oblik liberalne lasseiz fair ekonomije<br />
19. vijeka i nastavak Fordizma, pomoću diskursa i praksi uvodi<br />
u zemlje u tranziciji kroz konstrukte poput tržišne ekonomije,<br />
opstanka najsposobnijih, minimalni upliv države blagostanja<br />
te dominaciju multinacionalnih kompanija [4] . Neoliberalizam<br />
se u tranzicijskim zemljama definiše kao “politički projekat za<br />
restrukturiranje društvenih odnosa u skladu sa zahtjevima slobodnog<br />
globalnog kapitalizma (Bourdieu 1998). On je nametnut<br />
post-socijalističkim ekonomijama kao (navodno) najbolji<br />
način rapidne transformacije sistema, ekonomske obnove, i<br />
ponovne integracije u globalnu ekonomiju” (Fairclough, 2003:<br />
7-8). Diskurs tranzicije u <strong>BiH</strong> u vezi je sa uspostavljanjem neoliberalnih<br />
demokratskih vrijednost zajedničkih za sve post-socijalističke<br />
zemlje.<br />
Ove ‘nove demokratije’ su smatrane nefunkcionalnim iz više<br />
razloga kao što su na primjer duboke kulturološke barijere a<br />
bosanskohercegovačka demokratizacija i tranzicija su smatrane<br />
veoma potrebnim ‘plementim eksperimentom’ (Denitch,<br />
1996: 60). Postoje različita mišljenja u vezi sa međunarodnim<br />
angažmanom u <strong>BiH</strong>, ali se ona pretežno dijele na one koji misle<br />
da alternative nije te na one koji misle da je uprkos nedostatku<br />
alternativa demokratizacija u stvari bila katastrofalna. Nova<br />
demokratska društva se smatraju nedovoljno sposobnim budući<br />
da njihovi građani/ke nemaju ‘dovoljno pravnih, političkih i<br />
civilnih vještina; imaju duboko usađene predrasude...i malo volje<br />
da konceptualizuju svoje predrasude ili strahove u jezik koji<br />
Zapadnjaci mogu razumjeti’ (Fine, 1996: 559).<br />
U skorije vrijeme javila su se i neka oprečna mišljenja koja<br />
su kritikovala ‘plemeniti eksperiment’ nazvavši ga ‘ruganjem<br />
bilo kakvom značajnom konceptu demokratije’ i ‘grotesknom<br />
parodijom demokratskih principa’ (Carpenter, 1997 u Chan-<br />
4 Vidjeti više u članku “Discourse in Processes of Social Change: ‚Transition‘ in<br />
Central and Eastern Europe” (Fairclough, 2000).
Change language