Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Tema broja: <strong>Međunarodna</strong> <strong>zajednica</strong> i <strong>BiH</strong><br />
Hercegovini kao preduvjeta približavanju Evropskoj uniji. Neki<br />
od tih primjera ukazuju da se manipulacijom kriterija za integraciju<br />
Bosne i Hercegovine u EU, putem iskazivanja suverenosti<br />
zasnovane na suspenziji konstituirane moći, onemogućuje<br />
zdrav demokratski razvoj bosanskohercegovačkog političkog<br />
sistema. Frekventna upotreba Bonskih ovlasti od strane<br />
Paddyja Ashdowna, njihovo kompletno zanemarivanje od<br />
strane Ch. Schwartza-Schillinga, te ponovno vraćanje na velika<br />
vrata odlkukom Miroslava Lajčaka o amandmanima na Zakon<br />
o Vijeću ministara od 19. oktobra 2007. godine – koja ih je,<br />
da paradoks bude potpun, u velikoj mjeri i pokopala – upravo<br />
svjedoči o međunarodnoj manipulaciji političkim poljem Bosne<br />
i Hercegovine te o nemogućnosti formuliranja konzistentne i<br />
odgovorne politike čiji bi cilj bio izgradnja demokratskih kapaciteta<br />
Bosne i Hercegovine. U tom smislu se i pomenuta odluka<br />
Visokog predstavnika, koja je izazvala “... jednu od najozbiljnijih<br />
političkih kriza još od Dejtonskog sporazuma” [22] treba posmatrati<br />
kao pokušaj izgradnje političke subjektivnosti međunarodnog<br />
faktora u <strong>BiH</strong> (a prije svega Evropske unije zbog nužnog<br />
vezivanja reforme policije i potpisivanja Sporazuma o stabilizaciji<br />
i pridruživanju) a ne racionalan politički napor ka izgradnji<br />
demokracije u <strong>BiH</strong>. Nemogućnost da se Evropska unija u Bosni<br />
i Hercegovini konstituira kao politički subjekt sa jasno definisanim<br />
ovlastima, kao i nemogućnost da odustane od neke vrste<br />
upravljanja političkim procesom u <strong>BiH</strong> čini upravo od nje neodlučnog<br />
gospodara koji je istovremeno unutar i van političkog<br />
poretka Bosne i Hercegovine i koji upravo zahvaljujući takvom<br />
statusu ostvaruje puni suverenitet bez direktne odgovornosti<br />
(jer suvereni su kao takvi van zakona) ali i uništava perspektive<br />
za dugoročno uspostavljanje demokratske političke kulture u<br />
ovoj zemlji.<br />
Politika Evropske unije i<br />
perspektive demokratskog razvoja<br />
Bosne i Hercegovine<br />
Kada se sve to ima u vidu, upitno je razmotriti perspektive dugoročnog<br />
demokratskog razvoja Bosne i Hercegovine i neke od<br />
eventualnih alternativa evropskog prisustva u Bosni i Hercegovini.<br />
U tom smislu ne treba upitati postoji li opasnost, da kontradiktorna<br />
politika EU u <strong>BiH</strong> demokratske kritičare načina ophođenja<br />
spram reformskih kriterija za integracioni proces gurne<br />
u ulogu EU protivnika, već kakva vrsta politike Evropske unije<br />
može doprinijeti dugoročnom uspostavljanju demokratske<br />
političke kulture u Bosni i Hercegovini kao garanta slobodne i<br />
dostojanstvene egzistencije njenih građana, ali i ukupne regionalne<br />
stabilnosti? Ne treba insistirati na potpunom negiranju<br />
političkog, [23] putem nužne eliminacije bilo kakvog protivljenja<br />
politici i (geo)političkim vrijednostima Evropske unije – jer se<br />
upravo tu Evropska unija otkriva kao imperijalni gospodar –<br />
već na uspostavljanju demokratskih i na slobodi zasnovanih<br />
mehanizama artikulacije i rješavanja problema koji proizilaze<br />
iz konfliktne prirode političkog fenomena uopće. Nije dovoljno<br />
pozivati na konsenzus unutar postojećih (u velikoj mjeri<br />
22 David Chandler, Inside the Bosnian Crisis, Journal of Intervention and State<br />
Building, Volume 1, Special Supplement, 1 December, 2007, str. 1.<br />
23 Ovdje u prvom smislu referiram na Schmittovo razumijevanje političkog kao<br />
permanentne mogućnosti konflikta, odnosno uspostavljanju ‘konstitutivne<br />
drugosti’ kao ključnog elementa zasnivanja političkog djelovanja. Više u Carl<br />
Schmitt, The Concept of the Political, University of Chicago Press, [1932]<br />
2007.<br />
40 | magazin za političku kulturu i društvena pitanja<br />
nedemokratskih) obrazaca odlučivanja [24] – poput polujavnih<br />
sastanaka u kafanama i restoranima – te potom konstatirati<br />
da konsenzusa nema i tu činjenicu upotrijebiti kao opravdanje<br />
nedemokratskog i autokratskog nametanja političkih rješenja<br />
i odluka. Uspostavljanje tih mehanizama jeste upravo onaj<br />
suštinski element političke tranzicije koji Bosni i Hercegovini<br />
nedostaje kako bila cjelovito i demokratski uređeno društvo,<br />
čemu, nažalost u velikoj mjeri doprinosi i sama Evropska unija.<br />
Postoji nekoliko konkretnih političkih alternativa postojećoj<br />
politici Evropske unije prema Bosni i Hercegovini. Prvenstveno,<br />
one se tiču jasnog razgraničenja ovlasti i uloge same Evropske<br />
unije s jedne, te lokalne političke elite i građana Bosne i Hercegovine<br />
s druge strane. Slijedeći razumijevanje demokracije kakvo<br />
je ponudio italijanski politički teoretičar Norberto Bobbio,<br />
prema kojoj je za demokraciju važnije gdje se ona primjenjuje<br />
a ne ko je njen glavni konzument, zaključujem da proširenje<br />
demokratskog fronta – a ne njegovo produbljivanje – treba<br />
biti jedan od glavnih prioriteta svake razvojne politike za<br />
Bosnu i Hercegovinu. Praktično, to znači proširivanje bazičnih<br />
demokratskih procedura – koje u ovom kontekstu u najvećoj<br />
mjeri identifikujem sa procesima slobodnog, racionalnog i na<br />
agrumentima i javnom učešću zasnovanog procesa odlučivanja<br />
o stvarima od zajedničkog interesa – na što širi društveni<br />
spektar. Ono što u tom smislu treba Bosni i Hercegovini jeste<br />
“... hegemonija demokratskih vrijednosti koja zahtijeva multiplikaciju<br />
demokratskih praksi, njihovu institucionalizaciju u<br />
što raznolikije društvene odnose, kako bi se kroz demokratsku<br />
matricu uspostavio multiplicitet subjektnih pozicija” [25]<br />
To se posebno odnosi na sferu djelovanja međunarodne zajednice<br />
i Evropske unije u <strong>BiH</strong> koja u tom kontekstu mora napraviti<br />
jasan izbor između: a) ostajanja neodlučnim gospodarom<br />
– suverenom na međupoziciji na kojeg se ne primjenjuju norme<br />
političkog poretka i demokratskih vrijednosti; b) institucionalizovanja<br />
u formi konstituirane moći sa strogo definiranom<br />
i u potpunosti eksplicitnom odgovornošću; i c) napuštanja<br />
Bosne i Hercegovine kao polja (geo)političkog djelovanja.<br />
Ukoliko se odluči zadržati postojeću matricu političkog odnošenja,<br />
vrlo je vjerovatno da će se i Bosna i Hercegovina zdržati<br />
u stanju permanentne tranzicije u kojem će “goli život” građana<br />
ove zemlje biti pritješnjen suverenitetom Evropske unije<br />
i međunarodne zajednice s jedne, i lokalnih političkih elita s<br />
druge strane. U tom slučaju radi se o zamršenoj i teško rješivoj<br />
dijalektici u kojoj neće biti moguće prepoznati demokratske alternative<br />
političkih problema i sav će se politički razvoj odvijati<br />
putem osovine Evropska unija – politička elita, a građansko<br />
iskazivanje političnosti biti potisnuto na potpunu marginu. Na<br />
taj način Bosna i Hercegovina nikada neće prevladati stanje<br />
tranzicije – koju bi u suštinski demokratskom smislu trebalo<br />
da predstavlja ne promjena određenog političkog režima, već<br />
promjena obrasca reprodukcije legitimiteta političke elite<br />
– i ostaće u stalnom političkom raskoraku između potrebe<br />
za reformom i nemogućnosti njenog cjelovitog i konačnog<br />
provođenja.<br />
24 Što Visoki predstavnik / Specijalni predstavnik EU u Bosni i Hercegovini čini<br />
veoma često. Po njegovim riječima, nužnost je da”... evropska pitanja moraju<br />
biti pitanja konsenzusa” između pripadnika političke elite. Vidjeti u Dnevni<br />
avaz, 23. april 2008, str. 5.<br />
25 Chantal Mouffe Return of the Political, London: Verso, 2005, str. 18.
Change language