r@mc @j hcdmshsds t oqnbdot rs@qnf h mnunf - Helsinki ...
r@mc @j hcdmshsds t oqnbdot rs@qnf h mnunf - Helsinki ...
r@mc @j hcdmshsds t oqnbdot rs@qnf h mnunf - Helsinki ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
220<br />
SRPSKI SANDŽAK I DALJE ZABORAVLJEN<br />
zauzeli srpski i bugarski partizani koji su organizovali javna suđenja i pogubljenja<br />
istaknutijih vođa, uključujući i Hadžiahmetovića. Partizani su proglasili<br />
jednakost muškaraca i žena I među svim nacionalnostima, javno zabranili<br />
etničku mržnju i počeli da otvaraju škole u udaljenim selima.<br />
Pre kraja rata, između novembra 1944. godine i 29. marta 1945. godine,<br />
Sandžak je imao status autonomne oblasti na teritoriji koju su oslobodili partizani.<br />
Ta oblast je zatim podeljena između republike Srbije i republike Crne<br />
Gore, a šest srpskih opšina je grupisano u novopazarski okrug. Partizanske<br />
vođe u Sandžaku su po nacionalnosti bili i Srbi i Bošnjaci, a svi zajedno su<br />
vršili pritisak na Beograd da formira autonomnu oblast. Odmah posle rata,<br />
Muhamed Hadžismajlović je postao prvi i jedini predsednik ovog okruga.<br />
Novopazarski okrug je trajao do 1947. godine kada je republička vlada ukinula<br />
sistem okruga i uvela oblasti. Kao deo ove administrativne reorganizacije<br />
Sandžak je bio podeljen između dve oblasti sa većinskim srpskim stanovništvom,<br />
čija su se administrativna sedišta nalazila u udaljenim gradovima Užicu<br />
i Kragujevcu. Nove granice su imale malo geografskog smisla, ali je očigledna<br />
bila namera da se umanji bošnjački politički uticaj, odnosno da se omogući<br />
Srbima da budu na čelu javne uprave. Druge promene administrativnih granica<br />
dešavale su se i kasnije u periodu komunističke vladavine, uključujući i<br />
zamenu oblasne organizacije sistemom srezova, pa do ponovnog povratka na<br />
okruge.⁶⁷ Zajednički element svih ovih sistema bila je dodela delova Sandžaka<br />
okruzima sa većinskim srpskim stanovništvom. Bez obzira na to, sačuvane su<br />
uspomene na ratnu autonomnu sandžačku oblast, koje će inspirisati novu<br />
generaciju muslimanskih/bošnjačkih političara u 1990-tim.<br />
Odmah posle Drugog svetskog rata komunističke vlasti su morale da se<br />
obračunaju sa naoružanim grupama i banditima koji su odbijali da prihvate<br />
novi poredak. U Sandžaku su bile aktivne i vojska i državna bezbednost (udba)<br />
koje su često išle u racije po bošnjačkim, ali i srpskim sela i porodicama. Delovanje<br />
udbe je bilo naročito izraženo u Tutinu. Pošto je 1966. godine Tito uklonio<br />
sa čela udbe srpskog nacionalistu tvrde linije, potpredsednika Aleksandra<br />
Rankovića, otvorena je arhiva državne bezbednosti u Tutinu i videlo se da je<br />
udba namerno uvećavala broj begunaca od zakona i slala lažne izveštaje u<br />
Beograd, kako bi opravdala stroge mere protiv Bošnjaka.⁶⁸<br />
Komunisti su crkvu držali odvojeno od države, i to ne zabranom veroispovesti<br />
već potpunom sekularizacijom države. Vera i verski obredi bili su<br />
67 Mala je razlika između termina “srez”, “oblast” i “okrug”. Svi se odnose<br />
na oblasti ili okruge koji su sastavljeni od više opština.<br />
68 Razgovori Krizne grupe sa bivšim funkcionerima Saveza komunista.
Change language