r@mc @j hcdmshsds t oqnbdot rs@qnf h mnunf - Helsinki ...

72
NOVI KONCEPT IDENTITETA
Ako je ovo razgraničenje manje – više jasno, želeo bih da napravim još
nekoliko razgraničenja. Bar tri aspekta treba razlikovati kada govorimo o
religijskom pluralizmu. To su ovi aspekti koji su u naslovu mog izlaganja
već izvedeni, znači, imamo teološki, socijalni i pravno politički aspekt – to
nisu iste stvari.
Teološki pluralizam je u vezi sa teološkim odnosom prema istinitosti
ili validnosti stavova neke druge religijske zajednice. Hrišćani, recimo,
smatraju da su neki stavovi iz jevrejske ili islamske tradicije svejedno, u
teološkom smislu validni, da li ih oni prihvataju ili obrnuto, da li muslimani
prihvataju određene stavove iz jevrejske ili hrišćanske religijske tradicije
i da li imaju, da kažem, jedan afirmativan odnos prema tome, da li je to
odnos inkluzivnosti ili ekskluzivnosti, da li oni to odbacuju ili prihvataju.
Tako da se teološko značenje religijskog pluralizma – često se na njega,
zapravo, i zaboravlja – pre svega, tiče istinitosti religijskih stavova, određenih
tvrdnji vezanih za teološku sferu.
Socijalna sfera podrazumeva odnos prema religijski drugom u nekakvom
društvenom kontekstu, čak u jednom društvenom kontekstu koji
je manje formalizovan, od, recimo, javne sfere gde govorimo o setu vrlo
formalizovanih odnosa, možemo govoriti, recimo, o društvenim odnosima
unutar porodice, ili sa komšijama u samoj zajednici; znači, kad govorim
o socijalnom pluralizmu mislim na tu vrstu odnosa u svakodnevnom
životu. Javna sfera podrazumeva i ovaj pravno-politički aspekat, kako se
država odnosi prema religijskom pluralitetu, da li država religijski pluralitet
ili diverzitet tretira kao nešto pozitivno, nešto dobro za samo društvo,
ili smatra da ga treba ograničiti unutar nekakve zakonske sfere ili ustava
itd. To, u osnovi, znači da postoje društva koja, u teološkom smislu njihove
verske zajednice poštuju principe pluralizma, ali ne mora značiti da
u socijalnoj sferi, u javnoj sferi, postoji pluralizam. Možemo imati društva
koja u teološkom smislu nisu pluralna, verske zajednice međusobno
nemaju takav odnos inkluzivnosti, ali, s druge strane, u socijalnoj sferi
postoji dijalog postoji afirmativan stepen tolerancije i saradnje među ljudima,
vernicima, članovima verskih zajednica i drugim građanima, znači,
ne nužno vernicima. Može postojati teološki i socijalni pluralizam, ali ne
mora država imati takav odnos prema verskim zajednicama. Ona može
ograničavati pluralizam, recimo, tako što će isključiti jedan broj religija,
crkava iz opsega tradicionalnih, istorijskih, verskih zajednica, neće im dati
jednaka prava na registraciju – to je, recimo, slučaj sa ovim srbijanskim
zakonom iz 2006. godine, Zakonom o crkvama i verskim zajednicama, gde