r@mc @j hcdmshsds t oqnbdot rs@qnf h mnunf - Helsinki ...

Do diskriminacije prema nacionalnim manjinama često dolazi zbog netolerantne
i nacionalistički nastrojene političke kulture, kao i zbog dvosmislenih
zakona koji ostavljaju dosta prostora za diskriminatorska tumačenja. Više
takvih zakona i propisa doneto je za vreme vladavine Miloševića, kako bi
se obezbedio pravni osnov za diskriminaciju prema manjinama. Neki od njih
su i dalje važeći. Oni na prvi pogle, ne deluju diskriminatorski, ali jezik kojim su
napisani, a koji je namerno neodređen, omogućio je birokratama da ih sprovode
na diskriminatorski način. Većina ovih zakona prvobitno je imala za cilj
da se vlastima obezbedi kontrola nad kosovskim Albancima, ali se u međuvremenu
ispostavilo da bi oni mogli da posluže i protiv ostalih nacionalnih
manjina, uključujući Bošnjake. Za vreme vladavine Miloševića postojala su bar
četiri takva problematična zakona, od kojih je jedan još uvek važi.
Prvi je Uredba o posebnim uslovima za prodaju nekretnina, koja je imala
za cilj da se Srbi spreče da prodaju svoje nekretnine Albancima.²⁸⁰ On se, u
nekim slučajevima koristio i za sprečavanje Bošnjaka da kupuju nekretnine
od Srba. Ovaj propis je u Srbiji bio na snazi jedanaest godina, a prestao je da
važi u vreme pada Miloševića. Međutim, on je ostao na snazi na Kosovu, gde
ga srpski organi vlasti i dalje primenjuju da bi sprečili kosovske Srbe da svoju
imovinu prodaju Albancima. Nezvanični izraz koji vlada koristi za to je “sprečavanje
curenja-odlivanja srpske imovine”.
Drugi je Zakon o ograničavanju nepovoljnih migratornih kretanja – programu
zadataka i mera za brži razvoj i usporavanje nepoželjnih migratornih
kretanja u opštinama Novi Pazar, Tutin, Sjenica i Prijepolje, u periodu od 1987.
do 1990. godine.²⁸¹ Taj zakon je imao za cilj da se spreče unutrašnje migracije
stanovništva, koje bi mogle da poremete etničku ravnotežu. On je sprečio
Bošnjake iz Bosne, kao i sa drugih područja da kao se izbeglice nastane u Sandžaku,
kao i sandžačke Bošnjake da odu u druge krajeve Srbije. Iako nije sprečavao
premeštanje u fizičkom smislu, ipak je onemogućavao prijavljivanje na
novu adresu i korišćenje državnih usluga.²⁸² Ovaj zakon više nije na snazi.
Treći je Zakon o nedovoljno razvijenim područjima republike Srbije do
2005. godine,²⁸³ koji omogućava regionima koji su proglašeni za nerazvijene da
SRPSKI SANDŽAK I DALJE ZABORAVLJEN
293
280 Službeni glasnik Republike Srbije, br. 33, od 22. jula 1989, sa izmenama i dopunama
Službenog glasnika Republike Srbije, br. 42, od 28. septembra 1989, i još nekim dopunama
zakona, objavljenim u “Službenom glasniku Republike Srbije”, br. 22, od 18. aprila 1991.
281 Službeni glasnik Republike Srbije, br. 28, od 25. jula 1987.
282 Njegova diskriminatorska priroda krije se duboko u njegovom tekstu: “… Prilikom realizacije
razvojnog projekta, prioritetom će se smatrati ona područja odnosno zajednice u kojima
je iseljavanje odnosno dislokacija srpskog stanovništva najočiglednija”, str. 1685.
283 Službeni glasnik Republike Srbije, br. 53, od 28. decembra 1995.