r@mc @j hcdmshsds t oqnbdot rs@qnf h mnunf - Helsinki ...

preuzeo je vođstvo u promovisanju crkve. U škole u Srbiji uvedena je veronauka,
a država je odvojila velika sredstva kao doprinos završetku hrama Svetog
Save u Beogradu i obnovi manastira Đurđevi stupovi. Čini se da Đinđić nikada
nije propuštao priliku da se fotografiše sa Patrijarhom.
Crkva se često izjašnjava o političkim i diplomatskim pitanjima, kao što
su granice, kakva bi država Srbija trebalo da bude, odnosima između države i
građana, i tretmanu nacionalnih manjina. Često je nastrojena otvoreno antizapadno,
izolacionistički i odbranaški.¹⁹¹ Tokom ratova 1990-tih godina, zauzimala
je stavove koji bi se mogli svrstati samo u ekstremističke, dok je s druge
strane zatvarala oči pred etničkim čišćenjima, ili ih je u nekim slučajevima
pravdavala. Nikada se nije distancirala, a kamoli izvinila za takve izjave.¹⁹²
Čak i danas, sveštenici se često koriste govor mržnje kada pričaju o drugim
nacionlnostima.¹⁹³
Srpska crkva je jedna od najkonzervativnijih i najizolacionističkijih u pravoslavnom
svetu. Povezana je sa ultrakonzervativnim i nacionalističkim grupama,
naročito sa onim čija ideologija proističe iz perioda srpske kolaboracionističke
vlade iz Drugog svetskog rata.¹⁹⁴ Najveći deo njene sadašnje misli potiče iz dela
dva sveštenika anti-semita i desničara, koji su tada bili aktivni: nedavno kanonizovanog
vladike Nikolaja Velimirovića, kojeg je odlikovao Adolf Hitler,¹⁹⁵ i
arhimandrita Justina Popovića, koji je propagirao anti-evropske stavove, nalik
onima koje zastupa ruski slavofilski pokret.¹⁹⁶
Crkva, zajedno sa vojnom kontraobaveštajnom službom (kos), blisko je
povezana sa anti-semitskom, ultra-desničarskom, nacionalističkom omladinskom
grupom “Obraz”,¹⁹⁷ kao i sa grupom “Dveri”.¹⁹⁸ Filozofija grupe “Obraz”
191 Primer za ovo može se naći u javnom obraćanju vladike Atanasija Jevtića, koji je rekao da
je Zapad na Balkan došao u tenkovima 1914, 1941, i 1999. godine, da je doneo gasne
komore i komunizam, i da je tretiro Srbe kao Kurde i Iračane. Još je rekao da se Srbija
200 godina borila da se oslobodi Evrope i da svoju budućnost vidi na Istoku. “Duhovna
akademija”, povodom stogodišnjice Prvog srpskog ustanka, Radio B92, 14. februar 2004.
192 “Srpska pravoslavna crkva, patrijarh i rat”, u Žene za mir (Beograd, 2002), str. 199.
193 Razgovori Krizne grupe sa aktivistima za građanska prava. Vidi trakođe “Fašizm i neofašizam
danas”, u Žene za mir (Beograde, 2002), str. 144. Srpska crkva svrstava većinu drugih
hrišćanskih vera u sekte, uključujući i nekoliko glavnih protestantskih denominacija.
194 “Karakter novog srpskog nacionalizma”, Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji, januar 2003.
195 Ljubica Stefan: From Fairy Tale to Holocaust (Zagreb, 1993).
196 “Dva lica Srbije: Cena otetih godina”, Vreme, 13. decembar 2001. Vidi takođe “Srpska
pravoslavna crkva, patrijarh i rat”, u Žene za mir (Beograd, 2002), str. 199.
197 Razgovori Krizne grupe sa vodećim stručnjacima za ljudska prava i vojna pitanja.
Vidi takođe “Srpska pravoslavna crkva iza Obraza i krvi i časti”, Danas, 20.
septembar 2002. Pun naziv grupe “Obraz” je “Otačastveni pokret Obraz”.
198 Grupa “Dveri” je održavala javne skupove na kojima su govornici pozivali na
SRPSKI SANDŽAK I DALJE ZABORAVLJEN
261