30 Jahre SRU-Son<strong>der</strong>gutachten <strong>„Umweltprobleme</strong> <strong>der</strong> Landwirtschaft“ - Eine Bilanz Tab. 56: Dokumentierte Höchstgehalts- bzw. Richtwertüberschreitungen in den BVL-Berichten zum Lebensmittel- Monitoring 1995-2008 Lebensmittel mit Höchstgehalts- bzw. Richtwertüberschreitungen für Cadmium* 2008 Putenfleisch (1,1 %), Spinat (12,4 %) 2007 Weißkohl (2,1 %), Rettich (1,7 %), Austernseitling (1,5 %), Korinthe (1,5 %) 2006 Weizenkörner (1,1 %), Hai (7,4 %), Schwertfisch (42,9 %) 2005 Sepia (7,4 %), Kalmar (5,4 %), Reis (0,9 %), Kartoffelbreipulver (8,7 %), Müsliriegel (0,7 %), Spinat (2,7 %), Shiitakepilze (10,7 %) 2004 Erdnüsse (9,1 %), Porree (1,0 %), Tomate (1,1 %), barschartige Fische (9,1 %) 2003 Ente (0,4 %), Gans (1,6 %), Weizenkörner (0,9 %), Speisekleie aus Weizen (1,3 %), Gurke (0,4 %), Erbse tiefgefroren (1,0 %), Küchenkräuter (1,6 %) 2002 Rin<strong>der</strong>nieren (3,8 %), Straußenfleisch (1,3 %), Spinat (3,8 %), Mohrrübe (2,2 %), Schokolade (2,8 %) 2001 2000 1999 1998 1997 Kalbsniere (2,2 %), Schweinenieren (2,3 %), Kopfsalat (2,6 %), Porree (1,6 %), Haie Zuschnitte (2,6 %), Weißwein (0,4 %) Ziegenkäse (1,6 %), Schinken (0,8 %), Kalbsleberwurst (0,4 %), Langkornreis (1,0 %), Reis ungeschliffen (1,4 %), Parboiled Reis (1,4 %), Teigwaren (0,4 %), Sonnenblumenkerne (15,6 %), Erdnuss geröstet (25 %), Erbse tiefgefroren (0,4 %) Camembert (0,4 %), Salami (2,4 %), Thunfischkonserve (0,8 %), Milchpulverzubereitung (2,6 %), Weizenkörner (4,9 %), Leinsamen (44,3 %), Zwiebel (0,4 %), Gemüsepaprika (0,4 %), Rhabarber (0,9 %) Wildschwein (0,5 %), Rin<strong>der</strong>leber (0,3 %), Miesmuscheln (1,1 %), Weizenkörner (1,3 %, Roggenkörner (1,4 %), Spargel (0,8 %), Mohrrüben (1,8 %), Knollensellerie (7,4 %), Birne (0,4 %), Erdbeeren (0,4 %), Süßkirschen (4,1 %) Schafskäse (0,4 %), Räucheraal (0,4 %), Weizenkörner (3,1 %), Roggenkörner (3,0 %), Erdnuss geröstet (50 %), Eichblattsalat (5,1 %), Brokkoli (0,5 %) 1996 Endivie (1,6 %) 1995 Krebstiere (6,6 %), Eisbergsalat (0,4 %), Lollo Rosso (3,2 %), Endivie (1,0 %), Bleichsellerie (2,2 %) * Überschreitungen von Höchstgehalten beziehen sich in Abhängigkeit vom Berichtsjahr auf die jeweils geltenden Verordnungen: VO (EG) Nr. 466/2001, VO (EG) Nr. 1881/2006, VO (EG) Nr. 629/2008. Quelle: Bundesamt für Risikobewertung 2010b, S. 17 208
30 Jahre SRU-Son<strong>der</strong>gutachten <strong>„Umweltprobleme</strong> <strong>der</strong> Landwirtschaft“ - Eine Bilanz Abb. 111: Abbildung <strong>der</strong> Entwicklung <strong>der</strong> Cadmiumgehalte von Roggen und Weizen seit 1975 Entnommen: Forschungsreport 2/2005 des Max Rubner-Institutes (ehemals Bundesforschungsanstalt für Ernährung und Lebensmittel - - BfEL) Quelle: Bundesamt für Risikobewertung 2009b, S. 33 Die Bleibelastung <strong>der</strong> Umwelt hat in <strong>der</strong> Vergangenheit vor allem durch die Einführung von bleifreiem Benzin wesentlich abgenommen, wie dies schon 1985 vom SRU prognostiziert wurde (SRU 1985, S. 294). Tab. 57 zeigt Höchstgehalts- und Richtwertüberschreitung von Lebensmitteln bei Blei. Insgesamt haben die „meisten Lebensmittel eine deutlich geringere Kontamination im Vergleich zu den Höchstgehalten“, wobei insbeson<strong>der</strong>e Wild und Wildgeflügel, Innereien, Meeresfrüchte und Gewürze hohe Bleigehalte aufweisen (Bundesamt für Risikobewertung 2010b, S. 23 u. 25). Über Lebensmittel nehmen die bundesdeutschen Bürger durchschnittlich 15% des tolerierbaren wöchentlichen Aufnahmewerts auf (Bundesamt für Risikobewertung 2010b, S. 27). Seit 1985 ist <strong>der</strong> tolerierbare wöchentliche Aufnahmewert von 50 µg/kg auf 25 µg/kg Körpergewicht gesenkt worden und dennoch lag die „Aufnahmemenge des Durchschnittserwachsenen an Blei über Lebensmittel einschließlich Bier bei ca. 25% dieser Menge“ (SRU 1985, S. 294) und damit deutlich über <strong>der</strong> heutigen Aufnahmemenge von Blei über die Nahrung. 209
- Page 1:
TEXTE 28/2015 30 Jahre SRU-Sondergu
- Page 4:
Impressum Herausgeber: Umweltbundes
- Page 7 and 8:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 9 and 10:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 11 and 12:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 13 and 14:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 15 and 16:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 17 and 18:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 19 and 20:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 21 and 22:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 23 and 24:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 25 and 26:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 27 and 28:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 29 and 30:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 31 and 32:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 33 and 34:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 35 and 36:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 37 and 38:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 39 and 40:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 41 and 42:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 43 and 44:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 45 and 46:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 47 and 48:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 49 and 50:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 51 and 52:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 53 and 54:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 55 and 56:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 57 and 58:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 59 and 60:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 61 and 62:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 63 and 64:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 65 and 66:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 67 and 68:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 69 and 70:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 71 and 72:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 73 and 74:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 75 and 76:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 77 and 78:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 79 and 80:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 81 and 82:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 83 and 84:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 85 and 86:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 87 and 88:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 89 and 90:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 91 and 92:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 93 and 94:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 95 and 96:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 97 and 98:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 99 and 100:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 101 and 102:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 103 and 104:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 105 and 106:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 107 and 108:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 109 and 110:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 111 and 112:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 113 and 114:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 115 and 116:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 117 and 118:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 119 and 120:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 121 and 122:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 123 and 124:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 125 and 126:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 127 and 128:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 129 and 130:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 131 and 132:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 133 and 134:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 135 and 136:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 137 and 138:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 139 and 140:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 141 and 142:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 143 and 144:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 145 and 146:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 147 and 148:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 149 and 150:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 151 and 152:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 153 and 154:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 155 and 156:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 157 and 158:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 159 and 160:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 161 and 162:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 163 and 164:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 165 and 166:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 167 and 168:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 169 and 170:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 171 and 172:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 173 and 174:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 175 and 176:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 177 and 178:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 179 and 180:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 181 and 182:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 183 and 184:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 185 and 186: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 187 and 188: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 189 and 190: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 191 and 192: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 193 and 194: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 195 and 196: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 197 and 198: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 199 and 200: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 201 and 202: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 203 and 204: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 205 and 206: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 207 and 208: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 209 and 210: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 211 and 212: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 213 and 214: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 215 and 216: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 217 and 218: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 219 and 220: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 221 and 222: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 223 and 224: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 225 and 226: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 227 and 228: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 229 and 230: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 231 and 232: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 233 and 234: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 235: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 239 and 240: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 241 and 242: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 243 and 244: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 245 and 246: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 247 and 248: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 249 and 250: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 251 and 252: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 253 and 254: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 255 and 256: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 257 and 258: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 259 and 260: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 261 and 262: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 263 and 264: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 265 and 266: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 267 and 268: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 269 and 270: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 271 and 272: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 273 and 274: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 275 and 276: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 277 and 278: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 279 and 280: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 281 and 282: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 283 and 284: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 285 and 286: 30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 287 and 288:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 289 and 290:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 291 and 292:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 293 and 294:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 295 and 296:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 297 and 298:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 299 and 300:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 301 and 302:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 303 and 304:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 305 and 306:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 307 and 308:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 309 and 310:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 311 and 312:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 313 and 314:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 315 and 316:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 317 and 318:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 319 and 320:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 321 and 322:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 323 and 324:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 325 and 326:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 327 and 328:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 329 and 330:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 331 and 332:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 333 and 334:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 335 and 336:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 337 and 338:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 339 and 340:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 341 and 342:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 343 and 344:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 345 and 346:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 347 and 348:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 349 and 350:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 351 and 352:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 353 and 354:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 355 and 356:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 357 and 358:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 359 and 360:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 361 and 362:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 363 and 364:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 365 and 366:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw
- Page 367 and 368:
30 Jahre SRU-Sondergutachten „Umw