Nieuwe Nederlanders op het Gymnasium - Kortlopend ...

Als aanvulling op het officiële curriculum dat voornamelijk de overdracht van kennis
en vaardigheden stuurt, is het verborgen curriculum volgens deze analyses vooral verantwoordelijk
voor de overdracht van waarden, normen en interpretatieschema's.
Bij het verborgen curriculum gaat het om de regels die veel mensen wel weten, maar
die ze nooit via bewuste en bedoelde leerprocessen geleerd hebben. Het is belangrijk
om ons te realiseren dat het verborgen curriculum niet alleen gerealiseerd wordt door
personen en hun interacties, maar ook door structuren en de rituelen en praktijken van
instituties. In deze studie naar het verborgen curriculum op een zelfstandig gymnasium
richten wij onze aandacht op de vaak niet gearticuleerde en niet (h)erkende dingen die
leerlingen op school leren.
2.2 De bestudering van het verborgen curriculum
In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw was er veel interesse in de aard en
betekenis van het verborgen curriculum. Daarna is de aandacht in de theorievorming
en het onderzoek naar dit voor de waardevorming en waardenoverdracht relevante studiegebied
eigenlijk min of meer weggeëbd. Slechts enkele wetenschappers hebben in
de daaropvolgende decennia getracht om op een minder ideologische en meer neutrale
manier dan in de jaren zeventig en tachtig, de empirische en theoretische betekenis van
het verborgen curriculum voor de overdracht van waarden, normen, attitudes en gedrag
in het onderwijs te blijven bestuderen (Gordon e.a. 2005; Jackson, Boostrom &
Hansen, 1993; Klaassen, 1992). In de jaren zeventig en tachtig was de studie van het
ongeschreven of verborgen curriculum langzamerhand het speelveld geworden van de
neomarxistisch georiënteerde stroming van de sociologie en de onderwijswetenschappen.
Met de afnemende interesse in het neomarxisme als een nogal tijdsgebonden en in
zekere zin vooringenomen sociaalwetenschappelijk paradigma is ook de aandacht voor
het verborgen curriculum zowel wetenschappelijk als maatschappelijk bijna geheel
verdwenen en is als het ware het kind met het badwater verloren geraakt. Vanwege de
belangrijke waardevormende betekenis van het verborgen curriculum in het onderwijs
is het echter zaak te komen tot een actualisering van de theorievorming over het verborgen
curriculum en nieuwe onderzoeksaanzetten te formuleren. Daarbij kan onder
andere gebruik gemaakt worden van vroegere empirische onderzoeken (voor een review
van en verwijzing naar eerder verricht empirisch onderzoek, zie Klaassen 1992;
1996), maar kan ook voortgebouwd worden op meer recente empirische onderzoeken
naar het verborgen curriculum in andere sectoren dan het reguliere onderwijs, zoals in
14