Nieuwe Nederlanders op het Gymnasium - Kortlopend ...

(De onderzoeker ging er hierbij vanuit dat dit een herhalingsopdracht was om eerder
behandelde stof te verwerken, maar de docent bleek hier nog nooit aandacht aan te
hebben besteed!) De docent complimenteerde de leerlingen hier mee en legde direct de
lat hoog door uit te spreken: ‘Dit gaat een maximale score worden op de repetitie. Ik
wil dat je ze allemaal kent’. Op deze wijze uitte de docent zijn hoge verwachtingen
van leerlingen. Hij straalde ook vertrouwen in hen uit, bijvoorbeeld door bij het bespreken
van de huiswerkopdrachten te zeggen: ‘Als je opdracht 1 en 2 serieus gedaan
hebt, is het goed gegaan. Dan geloof ik wel dat je de rest ook goed hebt gedaan.’
Door de inhoud van de lesstof kwamen ook waarde-gerelateerde onderwerpen aan de
orde. Zo stond er een vraag in de lesstof of je op basis van de woorden van Herodotus
kunt vaststellen dat Ephialtes verrader was. Leerlingen reageerden hier divers op en
kregen de ruimte om hun ideeën hierover te geven. De boodschap vanuit de lesstof en
de docent die leerlingen meekregen, was dat je altijd eerst alleen verdachte bent en pas
bij genoeg bewijs schuldig kunt worden bevonden. Vaak is meer onderzoek nodig om
iets zeker te kunnen stellen. Hoewel men het in de praktijk vaak fijn vindt om een
schuldige aan te wijzen als er iets ergs is gebeurd, om de agressie te kunnen uiten op
iemand. Ook op andere momenten speelde de docent in op ‘waardegerichte’ elementen.
Zo beweerde een leerling tijdens een klassengesprek dat de Grieken slimmer waren
dan de Perzen. De docent probeerde de leerlingen vervolgens een kritische leeshouding
bij te brengen door te vertellen dat de Perzen heus niet dom waren. ‘Dat
schreven de Grieken wel in hun boeken, maar dat is natuurlijk onzin. Dat schrijf je altijd
over de vijand’.
In deze klas zaten twee migrantenleerlingen, dus van allochtone afkomst, een meisje
en een jongen. Op het eerste gezicht onderscheidde de jongen zich enigszins van de
rest van de groep door een voller postuur en een ietwat afwijkende (stoerdere) kledingstijl.
De onderzoeker vond het opvallend dat de docent twee keer controlerend optrad
bij de allochtone jongen (‘weet je toevallig nog wie onze minister van Veiligheid is?’
en ten aanzien van iets uit de geschiedenis van de Perzische oorlogen: ‘weet je het
nog? Ja? Gelukkig’). Dit controlegedrag vertoonde de docent niet bij andere leerlingen.
De observerende onderzoeker bemerkte verder weinig verschil in participatie
tijdens de les, maar in het nagesprekje met de docent maakte deze duidelijk dat de migrantenleerlingen
in deze klas toch moeite hebben om mee te komen. Zij worstelen
met name met een taalprobleem. Bij het meisje is de situatie vanwege een stoornis in
het autistisch spectrum nog wat complexer.
Observatie van les Frans, eerste klas
De onderzoeker heeft het eerste uur van een blokuur Frans meegemaakt. Tijdens dit
uur werd eerst via een spel eerder behandelde lesstof herhaald en vervolgens nieuwe
41