Nieuwe Nederlanders op het Gymnasium - Kortlopend ...

Rituelen en cultuur
Het verborgen curriculum van een school kent verschillende ‘betekenislagen’. Een van
die lagen betreft de ‘rituelen’ die kenmerkend zijn voor de school. In het boek van Karin
Amatmoekrim wordt dit geïllustreerd aan de hand van het belang dat op Sandra”s
school gehecht werd aan het opzetten en uitvoeren van een jaarlijkse toneelvoorstelling
door de leerlingen op het afsluitingsfeest. Een leerling merkt daarover tegen Sandra
op: “Als je op deze school niet aan toneel doet, dan mis je echt wat. Het is ab-soluut
onmisbaar voor je algemene ontwikkeling” (p. 83). Voor Sandra kwam hier weer
een serie cultuurverschillen om de hoek kijken. Toneel was iets voor ‘watjes’ vond zij
eigenlijk. Haar oude vriendinnen in haar woonwijk zouden haar uitlachen als zij het
hoorden. Dit jaar zou het toneelstuk ‘Faust’ van Goethe opgevoerd worden. Sandra
had geen idee waar ze het over hadden. Toch heeft zij zich aangemeld voor een auditie.
De regisseur was een leerling van de school. Deze zei tegen haar:“Als ik je aanwijs,
ga je in het midden van de kring staan en dan doe je een augurk na” (p. 85).
Sandra heeft ‘Faust’ later opgezocht in de encyclopedie. Zij heeft ook meegedaan ondanks
het schaars geklede kostuum dat zij behoorde aan te trekken bij het spelen van
haar rol.
Twee werelden
Een van de problemen waar Sandra tegen aanliep, was ook dat haar oude omgeving
het niet altijd goed accepteerde dat zij erin slaagde om op het zelfstandig gymnasium
zich te handhaven. Op een vraag: “Hoe gaat het eigenlijk op school? Niet te moeilijk?”,
antwoordde zij “Nee”. Toen keek men haar aan alsof men haar niet geloofde.
Een verwante ervaring deed zij op toen een van haar vrienden uit de achterstandswijk
waar zij woonde, opmerkte: “Iemand uit deze wijk op die school, dat klopt gewoon
niet. Laat staan een Surinaamse” (p. 155). Voor Sandra was het moeilijk om daaraan
weerstand te bieden en stug door te gaan met haar best te doen op school en tegelijkertijd
meer zelfvertrouwen en een eigen identiteit, leefwijze en leefwereld op te bouwen.
Culturele verschillen die de identiteit van migrantenleerlingen als Sandra bepalen hebben,
zoals gesteld, ook vaak te maken met de achtergrond van verschillen in ‘financieel
kapitaal’ in het thuismilieu. Zo wijst Sandra bijvoorbeeld op de manier waarop
‘kakkers’ op een heel gemakkelijke, ‘normale’ wijze over ‘grote bedragen’ praten, bijvoorbeeld
over een halve ton aan Euro’s. “Zij praten over de gekste dingen alsof het
heel normaal is”: Over de grote boot die de vader van een vriendin heeft gekocht of
over drie keer per jaar op vakantie gaan en dan ook nog naar Amerika gaan.
Materiële en culturele verschillen in thuissituaties worden in het boek nadrukkelijk beschreven.
De gezinnen van de autochtone Nederlanders wonen in indrukwekkende
90