Botsing in de lucht, General Dynamics F-16, Comco...

4. Snelheidsverschillen en aanbevelingen
De Raad voor de Transportveiligheid is indertijd bij het vergelijkbare ongeval te Etten-Leur
(d.d. 22 december 1999) -mede gelet op de internationale ervaringen op dit gebied- tot de
volgende conclusie gekomen.
Bij de gegeven snelheden en snelheidsverschillen blijkt het enige middel dat ter beschikking
staat om botsingen te voorkomen, het see-and-avoid principe, niet te werken, ook niet bij een
zicht van 8 km of meer. Dergelijke ongevallen -ook al geschieden zij in geringe mate, de
laatste vergelijkbare botsing vond plaats op 24 oktober 1974 te Wouw tussen een
Amerikaanse Phantom (F-4) en een Cessna 172- zouden bij wijze van spreken morgen weer
kunnen plaatsvinden. De Raad was dan ook de mening toegedaan, gelet op de mogelijke
consequenties die dergelijke ongevallen in zich kunnen herbergen, dat op korte termijn een
separatie (een fysieke scheiding) moest worden aangebracht tussen de snelle militaire
vliegtuigen en het langzame luchtverkeer in het ongecontroleerde luchtruim.
De Raad formuleerde in zijn onderzoeksrapport -uitgebracht in maart 2001 (naar aanleiding
van het ongeval in Etten-Leur op 22 december 1999)- twee aanbevelingen die gericht waren
aan de voor het Nederlands luchtruim verantwoordelijke Ministers van Verkeer en Waterstaat
en van Defensie.
Op korte termijn: het aanbrengen van een scheiding tussen het (snelle) militaire luchtverkeer
en het ‘langzame’ luchtverkeer in het ongecontroleerde luchtruim.
Op lange termijn: het uitvoeren van een studie naar bestaande en nieuwe technische
voorzieningen om botsingen in de lucht te voorkomen. Hierbij kan onder andere in
overweging worden genomen het verplicht stellen van radiocontact tussen de vliegtuigen en
de verkeersleiding. Het gebruik van transponders 2 zou verplicht kunnen worden gesteld. Het
wordt daarbij raadzaam geacht dat zowel de lidstaten van de Europese Unie als de NAVOpartners
hieromtrent zouden worden geraadpleegd.
5. Reacties van de betrokken ministers op het eindrapport van de Raad (Maart
2001) uitgebracht op 31 januari 2002 door de Minister van Verkeer en
Waterstaat
“Op 28 september 2001 heeft de Luchtverkeerscommissie (LVC) aan mijzelf en aan mijn
ambtsgenoot van Defensie advies uitgebracht over maatregelen die het botsingsrisico in
luchtruim met klasse G tussen kleine burgerluchtvaart en militaire jachtvliegtuigen kunnen
verlagen. Bij het opstellen van dit advies zijn de aanbevelingen die zijn gesteld in uw
eindrapport verwerkt.
De LVC adviseert een drietal maatregelen die de vliegveiligheid in het betreffende luchtruim
verhogen, namelijk:
1. Verbied de militaire jachtvliegtuigen om in luchtruim met de klasse G beneden 1.200 ft
AMSL te vliegen (behalve binnen de gepubliceerde laagvliegroutes en
laagvlieggebieden).
2. Verplicht het gemotoriseerde burgerluchtverkeer tot het gebruik van radio en transponder
voor alle vluchten in luchtruim met de klasse G boven 1.200 ft AMSL, behalve vanaf
vrijdag 17.00 uur tot zondag 24.00 uur en tijdens algemeen erkende feestdagen.
3. Informeer over en train privé-vliegers in het gebruik van het luchtruim door snel militair
luchtverkeer, voor wat betreft de gebieden en de aard van de vluchten.
2 De transponder is een instrument in een vliegtuig dat, wanneer ingeschakeld, het vliegtuig
identificeert op de radar van de luchtverkeersdienst en onder meer hoogte en positie aangeeft.
10