Botsing in de lucht, General Dynamics F-16, Comco...

2 ANALYSE
2.1 Externe factoren
2.1.1 Meteorologie
Het weer voldeed aan de VFR-criteria die gesteld zijn in de Nederlandse wetgeving voor het
vliegen in ongecontroleerd luchtruim. Hoewel het zicht volgens de opgegeven waarden meer
dan 10 kilometer was, was er ook sprake van aanvoer van vrij vochtige onstabiele lucht.
Getuigenverklaringen spreken ook van lichte heiigheid. Uit de video-opnamen van de HUD
van Tiger 12 blijkt dat het zicht op ongeveer 1.200 ft niet optimaal was. Met de videoopnamen
is niet vast te stellen wat de exacte waarde van het vliegzicht was omdat
referenties ontbreken, maar de drie inzittenden van de betrokken F-16’s verklaren alle dat
het zicht meer dan 8 kilometer was. Dit wordt bevestigd door andere vliegtuigbestuurders die
omstreeks het tijdstip van het ongeval in de buurt vlogen. Het verschil tussen de
vooruitzichten en het actuele zicht laat zich verklaren door het feit dat de waarnemingen, dus
ook het zicht, door meteorologen worden gedaan op een hoogte van 1,5 meter boven de
grond. Door atmosferische omstandigheden kan het zicht op vlieghoogte echter aanmerkelijk
verschillen.
2.1.2 Contrast
De atmosferische omstandigheden waren zodanig dat er sprake was van heiigheid. Deze
omstandigheden verminderen het contrast. Ten tijde van het ongeval was er sprake van een
lichte achtergrond. Tiger 11 had de standaard lichtgrijze kleuren. Het kleurenschema van dit
vliegtuig is uit tactisch oogpunt gekozen om zo min mogelijk in de lucht op te vallen. Hoewel
de witte PH-3G8 was voorzien van rode vlakken is het effect van deze rode vlakken met
betrekking tot het contrast minimaal. Dit geheel van factoren maakt het aannemelijk dat
ondanks dat het zicht aan de vereisten voldeed, de beide vliegtuigen niet scherp zichtbaar
zijn geweest ten opzichte van de achtergrond.
2.1.3 Plaats van het ongeval
Gezien de verschillende configuraties van de twee F-16’s met betrekking tot de hoeveelheid
brandstof werd de beslissing genomen de geplande navigatievlucht in te korten na het eerste
doelwit. Omdat de tijd om de nieuwe route te verwerken in het bestaande navigatieplan te
kort was, werd de routewijziging mondeling besproken. Bij het kiezen van de nieuwe route
werd rekening gehouden met de verschillende obstakels aangeduid op de kaart zoals
vliegvelden, valschermspringgebieden en elektriciteitscentrales. Hoewel deze wijziging op
een laat moment plaatsvond, is deze zorgvuldig gekozen en gepland. Op de plaats van het
ongeval was de formatie gerechtigd te vliegen.
De PH-3G8 was opgestegen vanaf het vliegveld Onstwedde-Stadskanaal voor een vlucht in
de richting van Sellingen, de woonplaats van de bestuurder. Zoals hij wel vaker deed, heeft
de bestuurder gecirkeld boven zijn woning op het bungalowpark Overdiep. Deze afwijking
van de regels (MLA’s mogen niet worden gebruikt binnen een horizontale afstand van 500
meter van aaneengesloten bebouwing en binnen een horizontale afstand van 100 meter van
gebouwen ingericht voor het verblijf van personen, zie paragraaf 1.17.4) heeft geen invloed
gehad op het ontstaan van het ongeval. De plaats van het ongeval bevindt zich kort,
ongeveer 600 meter, buiten het park. De PH-3G8 was gerechtigd op die plaats tot een
hoogte van 6.500 ft te vliegen.
2.2 Personen
2.2.1 Tiger 11
Beide inzittenden waren bevoegd en geschikt om de vlucht uit te voeren. Zij hadden een
ruime vliegervaring, zowel op de F-16 als op andere type vliegtuigen. Zij voldeden aan de
52