Botsing in de lucht, General Dynamics F-16, Comco...

-48-
NLR-CR-2002-353-A
• Het andere vliegtuig wordt zo laat gedetecteerd dat het niet meer mogelijk is een botsing te
voorkomen;
• Het andere vliegtuig wordt zo laat gedetecteerd dat alleen een spontane uitwijkmanoeuvre
nog mogelijk is;
• Het andere vliegtuig kan voldoende op tijd worden waargenomen zodat de vlieger een
weloverwogen uitwijkmanoeuvre kan uitvoeren.
Detectie van een ander vliegtuig
Het menselijk oog heeft bepaalde minimum zichtscherpte (visual acuity), wat betekent dat de
projectie van het object op het netvlies een minimale grootte moet hebben voordat het
waargenomen kan worden. Dit betekent in de praktijk dat een ander vliegtuig minstens op een
bepaalde afstand van de vlieger moet zijn wil hij het kunnen waarnemen. De zichtscherpte is
onder andere afhankelijk van de vermoeidheid van de vlieger en atmosferische omstandigheden.
Tevens neemt de zichtscherpte af in dwarsrichting van het netvlies, hetgeen betekent dat een
object met grootste kans gedetecteerd kan worden in de directe lijn van zicht (Ref. [1] en [2]).
In diverse studies is getracht te bepalen hoe groot het beeld van een vliegtuig op het netvlies
moet zijn voordat het herkenbaar is als vliegtuig. Men gaat er van uit dat het beeld van een
object minstens een hoek van 0.2 graden moet hebben. In niet ideale omstandigheden is deze
waarde een factor 2 of 3 hoger (Ref. [2], [3]). Volgens de theorie van de Minimum Visual
Detection Angle, zou een vlieger een grote kans hebben om een ander vliegtuig te herkennen
zodra het een visuele hoek van 0.2 graden heeft gekregen. Hierbij wordt aangenomen dat een
vliegtuig gezien wordt als een rechte lijn zonder diepte of hoogte. Dit betekent dat in een headon
botsingskoers een ULV met een spanwijdte van 9,45 meter niet eerder dan op een afstand
van ongeveer 2710 meter ‘groot’ genoeg zou zijn kunnen zijn om te kunnen waarnemen. Een
tekortkoming bij bovenstaande theorie is dat de vleugeltips bij zo’n head-on scenario zo dun
zijn dat ze moeilijk zijn waar te nemen, waardoor de minimaal te detecteren afstand dus minder
zal zijn dan de afstand van tip tot tip. (De Minimum Visual Detection Angle zou bijvoorbeeld
betekenen dat elektriciteitskabels van zeer grote afstand waar te nemen zijn als men de lengte
van de kabels gebruikt in de berekening, terwijl in de praktijk ze moeilijk waar te nemen zullen
zijn. Beter is de diameter te gebruiken in plaats van de lengte van de kabel). Daarom gaat een
andere toepassing van de minimale visuele hoek uit van the Minimum Visual Detection Area,
waarbij men aanneemt dat in een head-on conflict scenario de vlieger het andere vliegtuig pas
kan zien op het moment dat de romp van het vliegtuig 0.2 graden groot is. Uitgaande van een
breedte van de ULV van 2,5 meter (een vierkant omvattende de romp, propeller en horizontal
staarvlak), zou dit betekenen dat het vliegtuigje pas op ongeveer 720 meter afstand
waargenomen zou kunnen worden in een head-on conflict. Dit voorbeeld geeft aan dat een
vliegtuig al relatief dicht bij kan zijn, voordat het met grote kans ontdekt kan worden.
Zou men bovenstaande theorie toepassen op een scenario waarbij beide vliegtuigen een relatieve
botsingskoers van 90 graden hebben, en de berekening uitvoeren met het romplengte van de
ULV, dan zou het vliegtuigje op zijn vroegst op een afstand van ongeveer 1790 meter waar te
nemen zijn. (Ref. [3]). Hoewel theoretisch dus het de ULV ergens tussen de 720 en 1790 meter