Botsing in de lucht, General Dynamics F-16, Comco...

de MLA mogelijk om in het stuk luchtruim waar het ongeval heeft plaatsgevonden,
‘ongecontroleerd’ te vliegen tot een hoogte van 6.500 ft.
Na de botsing te Sellingen heeft de Minister van Verkeer en Waterstaat wel maatregelen
genomen om de minimum toegestane vlieghoogte van 1.200 ft voor militaire straalvliegtuigen
breed bekend te stellen en de zichtbaarheid op de radar te vergroten. Omdat het gebruik van
een transponder hierbij een grote rol speelt en de transponderverplichting tot nu toe alleen
geldt voor gemotoriseerd luchtverkeer, blijft het mogelijk dat alle overige soorten recreatief
luchtverkeer op dezelfde hoogte vliegen als militaire vliegtuigen, zonder dat dit verkeer via
technische middelen kan worden opgemerkt. Hoewel een verticale scheiding tussen
luchtverkeer en het gebruik van technische hulpmiddelen geen absolute garantie geven voor
het voorkomen van botsingen, kunnen ze in ieder geval bijdragen aan een vermindering van
het risico.
Het in de toekomst verplicht stellen van het gebruik van een transponder mode S voor de
recreatieve luchtvaart is in lijn met de invoering van het ACAS II programma van Eurocontrol
en zal een wezenlijke bijdrage leveren aan het voorkomen van (bijna) botsingen tussen
luchtvaartuigen uitgerust met ACAS in hetzelfde luchtruim (zie ook hoofdstuk 1.17.6, laatste
alinea).
Samenvattend is de Raad van mening dat de reeds genomen en aangekondigde
maatregelen na de botsing op 22 december 1999 onvoldoende garantie bieden voor een
adequate scheiding van de twee typen vliegverkeer in ongecontroleerd luchtruim. Derhalve
verzoekt de Raad de Minister van Verkeer en Waterstaat en de Minister van Defensie de
reeds genomen maatregelen te (her)evalueren teneinde een adequate separatie of buffer, in
hoogte, tijd of plaats, tussen snelvliegend militair- en burgerluchtverkeer in ongecontroleerd
luchtruim te bewerkstelligen. Daar kan bijvoorbeeld het instellen van een horizontale buffer
met voldoende tussenruimte, aan de hoogteafwijkingen inherent aan de verschillende
vliegoperaties of instrumentonnauwkeurigheden, in voorzien. Daarnaast verwijst de Raad
ook naar de aanbevelingen die zijn gedaan na soortgelijke ongevallen in het buitenland. Zie
hoofdstuk 1.16.3.
Aan het advies van de LVC van 28 september 2001 gericht aan de Ministers van Verkeer en
Waterstaat en van Defensie tot het verplicht gebruiken van radio voor gemotoriseerd
burgerluchtverkeer in klasse G luchtruim boven 1.200 ft AMSL is door de Minister van
Verkeer en Waterstaat geen inhoud gegeven. De Raad is van mening dat in luchtruim waar
ongecontroleerd verkeer is toegestaan tweezijdig radiocontact tussen de luchtverkeersdienst
en het luchtverkeer dient te worden bevorderd.
2.5 Nabeschouwing
De vraag die in dit rapport centraal staat, luidt: wegen de voordelen van de combinatie van
snel (militair) vliegverkeer en ‘langzaam’ (civiel) vliegverkeer in ongecontroleerd luchtruim op
tegen de daarmee gepaard gaande risico’s?
De genoemde combinatie heeft de afgelopen 40 jaar in Nederland geleid tot vijf botsingen,
waarbij in totaal tien vliegtuigen betrokken waren. Daarbij kwamen vijf mensen om het leven.
Vijf vliegtuigen werden vernield (waarvan drie jachtvliegtuigen en twee sportvliegtuigen) en
één zweefvliegtuig werd ernstig beschadigd. Zowel in onze regio als wereldwijd vinden dit
soort ongevallen plaats.
62