VERBOD EN BEPERKING VAN VRIJ VERKEER - Advocatennet

INLEIDING
INLEIDING
1. GERINGE AANTREKKINGSKRACHT – In schril contrast met een aantal decennia geleden, toen
zelfs algemene leerstukken over strafprocesrecht tientallen bladzijden commentaar wijdden
aan deze maatregel 1 , gaat in de huidige Belgische rechtsleer nauwelijks aandacht uit naar het
verbod van vrij verkeer, zoals beschreven in artikel 20 van de wet van 20 juli 1990
betreffende de voorlopige hechtenis (hierna: ‘WVH’). De geringe aantrekkingskracht van
deze nochtans bijzonder ingrijpende maatregel is allicht te wijten aan het feit dat de huidige
regeling grotendeels tegemoetkomt aan de belangrijkste bezwaren van weleer. Zo werd
enerzijds de duur van het verbod doorheen de jaren teruggebracht tot een niet-hernieuwbare
termijn van drie dagen 2 en werd anderzijds de maatregel volledig opgeheven ten aanzien van
de raadsman van de verdachte 3 .
2. PROBLEEMSTELLING – Een eenvoudige rechtsvergelijkende toets leert dat de Belgische
regeling daardoor wellicht een van de meest ‘verdachtevriendelijke’ geworden is binnen de
rechtssystemen met een inquisitoriale traditie. Aldus rijst de vraag of de huidige regelgeving
de noodwendigheden van het strafonderzoek nog wel voldoende weet te bevredigen. Zo kent
het Franse interdiction de communiquer een veel langere, tiendaagse termijn die zelfs kan
worden verlengd tot twintig dagen 4 , en beschouwt de Nederlandse wetgever het geenszins als
vanzelfsprekend dat tussen de verdachte en zijn raadsman een absolute vrijheid van verkeer
zou moeten gelden 5 . Vanuit het standpunt van de verdachte kan dan weer de vraag worden
gesteld of men het verbod van vrij verkeer niet eerder beschouwen moet als een nare erfenis
van de opsecreetstelling uit het Ancien Régime 6 . Accusatoire systemen, zoals het Engelse,
hebben immers nooit een uitdrukkelijke regeling voor een dergelijk absoluut verbod gekend 7
en ook Nederland lijkt zijn voorkeur uit te drukken voor een proportionele beperking van het
1 G. TIMMERMANS, Étude sur la détention préventive, Gent, Hoste, 1878, 119-140; F. HÉLIE, Traité de
l’instruction criminelle ou théorie du code d’instruction criminelle, II, Brussel, Bruylant, 1865, 441-443;
Novelles, Droit pénal, 453-455, nrs. 122-145; Pand.b., v° Détention préventive, 752-757, nrs. 225-246; RPDB,
v° Détention préventive, 715-716, nrs. 112-126.
2 Art. 3 wet 20 april 1874 betreffende de voorlopige hechtenis, BS 22 april 1874, 1165.
3 Art. 20 wet 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis, BS 14 augustus 1990, 15779.
4 Infra nrs. 18, 64, 78 en 93.
5 Infra nrs. 44 en 93.
6 Infra nrs. 7-9.
7 Loi du 20 avril 1874 relative à la détention préventive, Pasin. 1874, IX, nr. 92, 114; G. TIMMERMANS, Étude
sur la détention préventive, Gent, Hoste, 1878, 122.
1