VERBOD EN BEPERKING VAN VRIJ VERKEER - Advocatennet

ONDERZOEK
115. RECHT OP VRIJE BRIEFWISSELING (ART. 8 EVRM) – In het arrest Campbell t. Verenigd
Koninkrijk bevestigde het EHRM op grond van art. 8 EVRM dat het beginsel van vrij overleg
ook geldt voor de briefwisseling die de verdachte met zijn raadsman voert 491 , in welk opzicht
“routine scrutiny […] is not in keeping with the principles of confidentiality and professional
privilege attaching to relations between a lawyer and his client” 492 . Opvallend is dat het Hof
hierbij “geen onderscheid [maakt] naargelang van de inhoud van de correspondentie” 493 ,
zodat ook briefwisseling die geen betrekking heeft op een hangend rechtsgeding, een
geprivilegieerde positie geniet 494 . Het Hof leidde het recht op vrije briefwisseling met de
raadsman evenwel niet af uit art. 6 EVRM, maar wel uit art. 8 EVRM, zodat een beperking
ervan moet voldoen aan de klassieke drieledige toets van legaliteit, legitimiteit en
noodzakelijkheid in een democratische samenleving. Daarrond ontwikkelde het EHRM in de
zaak Campbell t. Verenigd Koninkrijk een aantal duidelijke voorwaarden 495 . Een brief
afkomstig van of gericht aan de raadsman van de verdachte, mag enkel worden geopend in het
bijzijn van de gedetineerde en wanneer sprake is van “reasonable cause to believe that it
contains an illicit enclosure which the normal means of detection have failed to disclose” 496 .
Het lezen van de brief is volgens het Hof enkel toelaatbaar in uitzonderlijke omstandigheden
“when the authorities have reasonable cause to believe that the privilege is being abused in
that the contents of the letter endanger prison security or the safety of others or are otherwise
of a criminal nature” 497 . Gelet op die bewoordingen, lijkt het onderscheppen van
briefwisseling tussen de verdachte en zijn raadsman ons enkel aanvaardbaar als
veiligheidsmaatregel teneinde toekomstige misdrijven te vermijden, doch niet als
onderzoeksmaatregel teneinde een reeds gepleegd misdrijf te kunnen vervolgen. In die zin kan
worden verwezen naar de zaak Schönenberger & Durmaz t. Zwitserland, waarin een brief
afkomstig van de raadsman van een verdachte, werd gestopt door het Openbaar Ministerie,
omdat hij de raad bevatte dat het ‘in zijn voordeel’ zou spelen geen enkele verklaring af te
leggen, hetgeen door het EHRM werd veroordeeld, daar de brief niets meer deed dan de
491 G. SMAERS, Gedetineerden en mensenrechten in Ius Commune, Antwerpen, Maklu, 1994, 257.
492 EHRM 25 maart 1992, Campbell/Verenigd Koninkrijk, http://www.echr.coe.int, §47.
493 Y. VAN DEN BERGE, Uitvoering van vrijheidsstraffen en rechtspositie van gedetineerden in Bibliotheek
strafrecht Larcier, Brussel, Larcier, 2006, 80; G. SMAERS, Gedetineerden en mensenrechten in Ius
Commune, Antwerpen, Maklu, 1994, 258.
494 P. CLITEUR, Nederlands recht, Deventer, Kluwer, 2005, 98; supra nr. 40.
495 G. SMAERS, Gedetineerden en mensenrechten in Ius Commune, Antwerpen, Maklu, 1994, 258; Y. VAN DEN
BERGE, Uitvoering van vrijheidsstraffen en rechtspositie van gedetineerden in Bibliotheek strafrecht Larcier,
Brussel, Larcier, 2006, 80.
496 EHRM 25 maart 1992, Campbell/Verenigd Koninkrijk, http://www.echr.coe.int, §48.
497 EHRM 25 maart 1992, Campbell/Verenigd Koninkrijk, http://www.echr.coe.int, §48.
77