VERBOD EN BEPERKING VAN VRIJ VERKEER - Advocatennet

ONDERZOEK
i. Mensenrechtelijk minimumkader
48. VERBOD VAN FOLTERING EN ONMENSELIJKE OF VERNEDERENDE BEHANDELING (ART. 3
EVRM) – Teneinde de verenigbaarheid van een isolatiemaatregel met art. 3 EVRM te
beoordelen, kan als basisarrest gelden 216 de zaak Ensslin, Baader & Raspe t. Duitsland,
waarin de ECRM oordeelde dat rekening moet worden gehouden met “the stringency of the
measure, its duration, the objective pursued and its effects on the person concerned” 217 . Het
spreekt voor zich dat elk van die vier richtsnoeren moet worden betrokken in één grote
evenredigheidstoets die de grondrechten van de verdachte afweegt tegen de noodwendigheden
van het strafonderzoek 218 . Uit de Straatsburgse rechtspraak blijkt evenwel dat, wat betreft
andere personen dan de raadsman, de balans duidelijk doorweegt in het voordeel van het
belang van het onderzoek, daar de nationale overheden een bijzonder ruime
beoordelingsmarge wordt gegund.
49. STRIKTHEID VAN DE MAATREGEL – Zo oordeelden zowel ECRM als EHRM over de
striktheid van de maatregel dat “solitary confinement is not in itself in breach of Article 3” en
dat enkel “[c]omplete sensory isolation coupled with complete social isolation” 219 , niet kan
worden gerechtvaardigd. Minder verregaande maatregelen, zoals het Belgische verbod van
vrij verkeer, kunnen derhalve volkomen verantwoord zijn wanneer zij voldoen aan de
algemene evenredigheidstoets.
50. DUUR VAN DE MAATREGEL – Ook met betrekking tot de duur van de maatregel stelt
Straatsburg zich bijzonder terughoudend op. Hoewel de ECRM langdurige sociale isolatie als
‘onwenselijk’ beschouwt 220 , “especially where the person is detained on remand” 221 , worden
in de rechtsleer 222 ‘afzonderingsperiodes’ aangehaald van 10 maanden 223 , van 760 dagen 224 en
van wel 17 maanden gedurende voorlopige hechtenis 225 , die niet strijdig werden geacht met
art. 3 EVRM, “zolang de duur van de maatregel niet excessief [is], rekening houdend met alle
216 G. SMAERS, Gedetineerden en mensenrechten in Ius Commune, Antwerpen, Maklu, 1994, 198.
217 ECRM 8 juli 1978, Ensslin, Baader & Raspe/Duitsland, DR, afl. 14, (64) 109, §5.
218 ECRM 11 maart 1985, R./Denemarken, DR, afl. 41, (149) 154.
219 EHRM 21 juli 2005, Rohde/Denemarken, http://www.echr.coe.int, §93; ECRM 8 juli 1978, Ensslin, Baader
& Raspe/Duitsland, DR, afl. 14, (64) 109, §5.
220 ECRM 11 maart 1985, R./Denemarken, DR, afl. 41, (149) 154; ECRM 12 juli 1978, Bonzi/Zwitserland, DR,
afl. 12, (185) 189.
221 ECRM 8 juli 1978, Ensslin, Baader & Raspe/Duitsland, DR, afl. 14, (64) 110.
222 M. NOWAK, U.N. Covenant on Civil and Political Rights: CCPR Commentary, Kehl am Rhein, Engel, 2005,
178; G. SMAERS, Gedetineerden en mensenrechten in Ius Commune, Antwerpen, Maklu, 1994, 199-200.
223 ECRM 10 november 1983, Kröcher & Möller/Zwitserland, DR, afl. 26, (24) 43.
224 ECRM 10 juli 1980 X./Verenigd Koninkrijk, DR, afl. 21, (95) 99, §11.
225 ECRM 11 maart 1985, R./Denemarken, DR, afl. 41, (149) 154.
35