VERBOD EN BEPERKING VAN VRIJ VERKEER - Advocatennet

ONDERZOEK
avant l’audience de la chambre du conseil” 118 . Nog scherper stelde een later cassatiearrest
van 22 juli 1988 dat art. 5.4 EVRM “niet [bepaalt] dat de verdachte, vóór zijn verschijning
voor de raadkamer […], een advocaat moet hebben kunnen raadplegen en evenmin dat hij op
de terechtzitting van dat onderzoeksgerecht door een advocaat moet worden bijgestaan” 119 .
Die arresten lijken ons evenwel op de leest geschoeid van verouderde cassatierechtspraak 120 ,
die meer in het algemeen voorhield dat art. 5.4 EVRM “n’implique pas celle de l’égalité des
armes entre le ministère public et l’inculpé” 121 , waarmee het Hof de toepasbaarheid van art. 6
EVRM afwees in de fase van het vooronderzoek, allicht het arrest Neumeister t. Oostenrijk
indachtig 122 , waarin ook het EHRM stelde dat het niet mogelijk is “to justify application of the
principle of ‘equality of arms’ to proceedings against detention on remand” 123 . Door in het
arrest Lamy t. België het beginsel van de wapengelijkheid uit art. 6.3 EVRM – weliswaar
slechts op zeer impliciete wijze 124 – te extrapoleren naar art. 5.4 EVRM, deed het EHRM o.i.
echter toen reeds afstand van zijn vroegere restrictieve interpretatie, zodat die
cassatierechtspraak sedertdien niet meer kan worden bijgetreden. Zoals JACOBS terecht
opmerkt, dreigt zij immers art. 5.4 EVRM te ontdoen “petit à petit de tout son contenu” 125 .
33. BESLUIT – Aldus kan worden besloten dat reeds sedert het arrest Lamy t. België een eerste
mensenrechtelijke minimumgrens werd opgelegd aan het verbod van vrij verkeer ten aanzien
van de raadsman, namelijk dat het, ingevolge art. 5.4 EVRM, minstens moet worden
opgeheven vóór de eerste verschijning voor de raadkamer. Het oorspronkelijke wetsontwerp
van de Regering leek ons dan ook reeds in voldoende mate rekening te houden met de
toenmalige Straatsburgse rechtspraak 126 . Daarmee is echter nog niet de vraag beantwoord of
andere mensenrechten van de verdachte, in hun huidige interpretatie door het EHRM, niet
alsnog de algehele afschaffing van het verbod ten aanzien van de raadsman, vereisen.
34. RECHT OP VOLDOENDE TIJD EN FACILITEITEN VOOR EEN ADEQUATE VERDEDIGING (ART.
6.3.B EVRM) – In de tweede plaats moet immers rekening worden gehouden met art. 6.3.b
118 Cass. 16 maart 1988, JLMB 1988, 661.
119 Cass. 22 juli 1988, Arr.Cass. 1987-88, 1453, Bull. 1988, 1346, JLMB 1989, 682, noot A. JACOBS, Pas. 1988,
I, 1346 en RDPC 1988, 1084, noot J.S.
120 J.S., noot onder Cass. 22 juli 1988, RDPC 1988, (1084) 1087.
121 Cass. 21 januari 1987, Arr.Cass. 1986-87, 645, Bull. 1987, 596 en Pas. 1987, I, 596.
122 A. JACOBS, noot onder Cass. 22 juli 1988, JLMB 1989, (682) 699.
123 EHRM 27 juni 1968, Neumeister/Oostenrijk, http://www.echr.coe.int, §24.
124 EHRM 30 maart 1989, Lamy/België, http://www.echr.coe.int, §36-37; RPDB, v° Convention européenne des
droits de l’homme, 321, nr. 586.
125 A. JACOBS, noot onder Cass. 22 juli 1988, JLMB 1989, (682) 699.
126 Contra Ontwerp van wet betreffende de voorlopige hechtenis: verslag namens de commissie voor de justitie
uitgebracht door de heer ARTS, Parl.St. Senaat 1988-89, nr. 658-2, 77.
21