türkiye cumhuriyeti çukurova üniversitesi sosyal bilimler ... - Kütüphane
türkiye cumhuriyeti çukurova üniversitesi sosyal bilimler ... - Kütüphane
türkiye cumhuriyeti çukurova üniversitesi sosyal bilimler ... - Kütüphane
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
"<br />
Bitiş<br />
60. ¡A¢L U ¡İLM Ü ◊İLM Ü<br />
DEVLET RÛ◊-I PÜR-◊İKMET<br />
±EVÌ-◊AYRETDEN<br />
TEMENNÂ-YI NA~Ì◊AT İDÜP<br />
RÛ◊ DA»I ANLARA<br />
NA~Ì◊AT-I ◊İKMET-ÂMÌZ<br />
İTDÜGİDÜR ±İKR OLINUR<br />
(b. 1600-1671)<br />
61. »ÂTİMETÜ’L-KİTÂB<br />
(b. 1672-1730)<br />
136<br />
Dört kahraman, rûh-ı pür-hikmetin söyledikleri<br />
karşısında kendi kusurlarının farkına varmıştır.<br />
Son olarak rûh-ı pür-hikmetten nasihat isterler.<br />
Rûh-ı pür-hikmet de onlara şu nasihatlerde<br />
bulunur: Bilgi ve fazilet sahibi olunca gaflete<br />
düşmeyin, kibir ve riyâdan uzak durun, kendi<br />
ayıbınızı bilin, başkalarının ayıplarıyla meşgul<br />
olmayın, benliği terk edin, hasedden uzak<br />
durun, kin gütmeyin, kendiniz dışındakileri<br />
küçük görmeyin, aşağılamayın, kusurunuzu<br />
bilin, zaaflarınızı görün vb. Bölümün sonunda<br />
kişinin Hakk'a vasıl olması için bir mürşîd-i<br />
kâmîle intisab etmesi gerektiği vurgulanıyor.<br />
"Hamd ü senâ, dua, şairin eseriyle ve şairliğiyle<br />
övünmesi, eserin adı, metni doğru okuyamayan<br />
ve anlayamayan okuyuculara yergi, okuyucudan<br />
hayır dua isteme" şeklinde özetleyeceğimiz bu<br />
bölümle Gülşen-i Efkâr sona erer.<br />
4.2. Dönemin Tarihî ve Sosyal Yapısına İlişkin İpuçları<br />
Gülşen-i Efkâr dinî-tasavvufî konulu alegorik bir mesnevi olduğu için eserin<br />
içinde dönemin <strong>sosyal</strong> yapısını ortaya koyacak türden beyitlere pek rastlanmaz. Sultan<br />
Üçüncü Murad’a yazdığı bir methiye onun Sultan Murad devrinde yaşadığını ve<br />
muhtemelen Gülşen-i Efkâr’ı Sultan Murad’a sunduğunu düşündürür. Çünkü Gülşen-i<br />
Efkâr’da Sultan Murad dışında methiye yazılan herhangi bir devlet büyüğü yoktur.<br />
Sultan Murad methiyesinde de <strong>sosyal</strong> hayata ilişkin konulara girilmemiş, sözü edilen<br />
methiye hamasî tarzda ağdalı bir dille yazılmıştır. Şânî’nin, Mevlânâ’nın Mesnevisine<br />
methiyede bulunması ve Gülşen-i Efkâr’ın da onun gibi elden düşmeyen bir eser<br />
olmasını istemesi, Mevlânâ’dan etkilenmiş olabileceği düşüncesini kuvvetlendirir:<br />
1698. ¢u†b-ı ¡âlem ki ◊a≥ret-i Monlâ<br />
Rüşd içün itdi Me&nevµ peydâ<br />
1699. Tâ ola sâlike †arµ…-i sedâd<br />
¢ı§§adan √i§§e ala ehl-i reşâd<br />
Şânî, Dede Ömer Rûşenî’ye de bir methiye yazmıştır. Dede Ömer Rûşenî<br />
Halvetiyye tarikatının pîrleri arasında sayılır. Bu sebeple şairin halvetî olduğu sonucuna<br />
varılabilir. Beyitleri arasında “halvet” sözcüğü Gülşen-i Efkâr’da on beyitte karşımıza<br />
çıkmaktadır:
Change language