türkiye cumhuriyeti çukurova üniversitesi sosyal bilimler ... - Kütüphane

879. Biri bir pâk na@ârdur ismi Ba§ar (Basar: göz, görme (özel ad olarak )
Ol-durur cân gözine nûr ba§ar (basar: basmak fiili, geniş zaman)
986. Olmayan …albi §âf-âyine (âyine: ayna)
Na@ar itmez cemâlüm ayına (ay: dünyanın uydusu)
1076. ¡Arş gûyâ içinde bir «al…a (halka: daire şeklinde olan)
Yiridür ¡ibret ola bu «al…a (halk: kamu, toplum)
1234. Va§fını yaza biñ debµr-i kirâm (bin debîr: bin kâtip, yazıcı )
Biñde birini itmeye itmâm (binde bir: binde bir oranında)
Hüsn-i ta¡lil: Şiirde gerçek bir olayın oluşunu hayâlî ve güzel bir sebebe
bağlamaktır. Bu sanat teşhis ve istiarelerle kurulur.
Çınar ağacının meyveleri tane tanedir ve tesbihe benzer. Çınar ağacı tesbih
çeken bir mümin şeklinde kişileştirilir. Gül goncası açılınca içindeki siyah renk yarayı
andırdığından gül goncasının yaralanmaması için elinde tespihle dua eden bir çınar
ağacı portresi çıkar ortaya:
716. Ele tesbî√in aldı şâh-ı çenâr
Olmasun diyü …alb-i πonce figâr
Gül bahçesinde figan eden bülbülün sesi gül bahçesindeki gülün tüylerini
ürpertir. Gülün dikenlerinin olması, bülbülün figan etmesine bağlanır:
722. İşidüp zâr-ı bülbüli gül-zâr
Tüyi ürperdi anı §anma ki «âr
Goncaların açılmasıyla ortaya çıkan siyah nokta göze benzetilir. Bu gözlerin
açılma sebebi ise bahçede dolaşan sevgilinin yüzünü görme arzusudur:
727. Başdan ayaπa çeşm oldı çemen
Görmege rûy-ı dilberi rûşen
Gönül serviye divane olunca servinin ayaklarına zincir vurur. Bu zincir onun
bir yere gitmemesi içindir. Bu zincir sudandır. Ve servinin hayatta kalabilmesi bu suya
bağlıdır. Servinin ayağına dökülen su servinin ayağını daire içine aldığı için zincire
benzetilir:
54