türkiye cumhuriyeti çukurova üniversitesi sosyal bilimler ... - Kütüphane

1637. Bu cihân içre «od-nümâ olmañ
~â√ib-i kibr yâ riyâ olmañ
İstek kipinin 3. tekil kişi olumsuz çekiminde -ımaz / -imez ve -amaz / -emez
birlikte kullanılmıştır:
1190. Rû√-ı …udsµ dir aña ehl-i fenâ
Rû√-ı …uds olımaz aña hem-pâ
77. Uçamaz ol diyâra mürπ-ı ¡u…ûl
Aña ¡u…âb-ı ¡aş…ı virmez yol
Bazen -a / -e yönelme ekinin kullanılmadan yönelme anlamının verildiği
görülür. Bu durum aruza uydurma çabasının bir göstergesi olarak düşünülebilir.
Aşağıda “yüzüne basmak” deyiminin “yüzüñ basmak” şeklinde kullanılması gibi:
1498. »al… dâ’im yüzüñ ba§arlar hep
Gâh ba§up †opraπa …ararlar hep
EAT’de sık görülen durumlardan biri de belirtme durum ekinin kullanılmadan
belirtme anlamının verilmesidir. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerde de ek kullanılmadan
belirtme anlamı verildiği görülmektedir:
1507. Gerçi itdüñ √ayâyı kendüñe yâr
Ol senüñ rız…uñ az ider her bâr
126. ¢afes-i tende bülbül-i cânuñ
Göremez verdin ol gülistânuñ
3. kişi iyelik anlamının da eksiz verilebildiği görülmektedir:
1003. Göñül alça…lıπ eylerüm dâim
Meskenet üzre olurum …âim (b.1003)
EAT’de zaman zaman görülen zamir n’si kullanmadan zamire ek getirme
özelliği de aşağıda verdiğimiz ilk beyitte karşımıza çıkmaktadır. Ancak bu durum aruza
uydurma zorunluluğu olarak da düşünülebilir. Çünkü diğer örneklerde böyle bir
kullanım yoktur:
1621. İçirüp âb-ı √ikmeti bulara
¢odı cûy-veş …amusı yüzi yire
47