türkiye cumhuriyeti çukurova üniversitesi sosyal bilimler ... - Kütüphane

3.2. Anlatıcı
1075. ~ûretâ gerçi ¡âlem-i §uπrâ
Ma¡nada lµk ¡âlem-i kübrâ
Anlatıcı, tahkiyevî anlatımda olayı veya durumu anlatan, açıklayan, yorum
yapan kişidir. Anlatıcı bazen yazarın doğrudan kendisi, bazen de kahramanlardan
biridir.
Mesnevilerin “Giriş” ve “Hatime” bölümleri genelde olay anlatımına dayalı
olmadığı için şair kendi düşüncelerini genellikle geniş zaman çekimiyle bir genellik
ifade edecek şekilde dile getirir. Anlatıcı, şairdir. Gülşen-i Efkâr’ın aşağıda yer alan
beyitleri Şânî’nin “besmele” hakkındaki düşüncelerini yansıtır:
1. Ufu…-ı canda nûr-ı bismi’llâh
¡Âlem-i …albe ber… urur çün mâh
2. Nûrı çar«-ı hidâyetüñ …ameri
Burc-ı sa¡duñ nücûm-ı cilve-geri
3. Fi’l-me&el andaki o na…ş u ru…ûm
Fülk-i dilde tâb-dâr-ı nücûm
4. Oldı envârı râh-ı dµne delµl
Gider anuñla yola ibn-i sebµl
5. Fet√ olur anuñ-ıla bâb-ı ümµd
Açılur nûrıyla rûz-ı sa¡µd
6. Fâti√idür «azâin-i πaybuñ
Kâşifidür rumûz-ı lâ-reybüñ
Bazen “Giriş” bölümünde yer alan manzumelerde olay anlatımı söz konusu
olabilir. Bu durumda anlatıcı, kahramanların düşüncelerini ve duygularını hisseden,
heyecanlarını okuyucuya anlatan hâkim anlatıcıya dönüşür. Gülşen-i Efkâr’ın “Giriş”
bölümünde yer alan ve miraç hadisesinin anlatıldığı beyitlerde anlatıcının bakış açısı
tahkiyevî anlatıma uygun şekildedir. Hz. Peygamber’in fiziksel tasviri, anlatıcının
teşbihlerle süslediği ve kendi bakış açısını okuyucuya hissettirdiği örneklerdendir:
418. Yüzi mihr-i cihân gibi pür-nûr
Ten-i «oş-bûsı ¡anber ü kâfûr
74