türkiye cumhuriyeti çukurova üniversitesi sosyal bilimler ... - Kütüphane

Bu bilginin doğruladığı tek şey Kınalızâde ile Atâî’nin aynı şairden bahsettiğidir.
Kınalızâde’nin bahsetmediği ise şairin gerçek adıdır. Şairin asıl adı Mehmed olabilir, bu
durumda “Mehmed” isminin sehven yazılmış olabileceği sonucu çıkarılamaz.
2) “Müstakim-zâde’nin Mecelletü’n-nisâb’da şairi tanıtırken “Ve lehû
Gülşen-i Efkâr” ibaresini kullandığını görüyoruz. Oysaki Gülşen-i Efkâr
adlı eserinde şair, kendini “İbrahim” olarak zikretmektedir. Dolayısıyla
Osmanlı Müellifleri’nde şairin ismi doğru olarak kaydedilmesine rağmen
Mehmet Nâil Tuman’ın, muhtemelen daha önceki tezkirelere dayanarak
“Osmanlı Müellifleri’nin [şairin] ismini İbrahim diye göstermesi yanlışdır”
ifadesini kullanması bizim ileri sürdüğümüz tezi doğrulamaktadır.
Muhtemelen biyografik kaynaklardaki bu çelişki nedeniyle şair, sonraki
nesillere yanlışlıkla “Mehmet Şânî” olarak tanıtılmıştır.”
Mecelletü’n-nisab eski biyografik kaynaklar içinde şairin Gülşen-i Efkâr adlı
eserinin olduğundan bahseden yegâne eserdir ve bu eserde şairin adı “Mehmed Şânî”
olarak kayıtlıdır. Şairin Gülşen-i Efkâr’da kendini İbrahim diye zikrettiği ise doğru
değildir. Her üç nüshada da şairin asıl adına dair herhangi bir kayıt yoktur. Zaten bu
kaydın eserin hangi varağında ya da hangi beytinde olduğuna dair de dipnot
düşülmemiştir. Mehmet Nâil Tuman’ın ifadesi de savunulan tezi doğrulamasının aksine
bu tezi çürütmektedir.
3) “Ayrıca araştırmalarımız sonucunda “Mehmet Şânî” adına kaynaklarda
hiçbir esere rastlanılmadığı gibi Lârendeli Şânî adına tespit ettiğimiz
eserlerin tamamının Lârendeli İbrahim Şânî’ye ait olduğu ortaya çıkmıştır.
XVI. yüzyılda yaşamış Mehmet Şânî adında hiçbir şaire rastlanmamıştır.”
“Mehmed Şânî” adının çeşitli biyografik kaynaklarda kayıtlı olduğundan
yukarıda bahsetmiştik. Ancak sanırım bahsedilen kaynaklar şairin müellifi olduğu
söylenen eserlerin kendileridir. Gülşen-i Efkâr dışında ona ait olduğu ileri sürülen
eserlerin tamamında “İbrahim Şânî” adının geçtiği doğrudur. Gülşen-i Efkâr için de
kütüphane kayıtlarında “İbrahim Şânî” adının kullanıldığı tarafımızdan tespit edilmiştir.
Ancak Gülşen-i Efkâr’ın hiçbir nüshasında “İbrahim Şânî” kaydı yoktur. Daha önceki
değerlendirmelerimizde kütüphane kayıtlarının çok da sahih olmadığını belirtmiştik. Şu
durumda “İbrahim Şânî” ile Gülşen-i Efkâr şairi Şânî aynı kişi olmayabilirler. Çünkü
tespit edilen eserler arasında edebî değer taşıyan ve Türkçe olan tek eser Gülşen-i
Efkâr’dır. Diğerleri dinî içerikli Arapça mensur eserlerdir. Gülşen-i Efkâr dışında
Türkçe olan tek eser Manzûme-i Avâmil’dir ki o da zaten Arapça dil bilgisi öğretmek
5