türkiye cumhuriyeti çukurova üniversitesi sosyal bilimler ... - Kütüphane

aşka bir kahraman yoktur. Kahramanların eksikliklerini gören, bu eksiklikleri gösteren
tek kahraman mürşit perspektifi çizilen rûh-ı pür-hikmettir. Diğer kahramanlar sadece
kendi vasıflarına ilişkin methiyeler dizerler.
Anlatıcının kendisiyle ya da Gülşen-i Efkâr’la ilgili istekleri ve dilekleri, eserin
ana hikâye kısmının dışında kalır. Münacat kısmı ve Şânî’nin okuyucudan
beklediklerini dile getirdiği hatime kısmı dilek, istek ve emir cümlelerinin ağırlıklı
olarak kullanıldığı bölümleri içerir:
362. Ehl-i µmânı bahr-i ra√metüñe
∏ar… u müstaπra… eyle re’fetüñe
363. Saña lâyı… ¡amelleri yo…dur
Dilde †ûl-i emelleri ço…dur
368. Râh-ı √ilmi aña †arµ… eyle
¡A…l u ¡ilmi aña refµ… eyle
369. Mid√at-ı Mu§†afâ’ya irgür anı
Aña med√ ü &enâya irgür anı
367. Anı irgür ma…âm-ı ta√…µ…e
Vâ§ıl eyle merâm-ı ta√…µ…e
366. Yarlıπa Şâni-i günahkârı
Yo…-durur senden özge ∏affârı
Yukarıda verdiğimiz bilgi ve örnekleri şöyle özetleyebiliriz: Gülşen-i Efkâr’da
umumiyetle hâkim bakış açısıyla anlatımın yapıldığı görülür. Ancak sık sık bakış
açısının kahramanlara bırakıldığı da gözden uzak tutulmamalıdır. Bu durum özellikle
kahramanların kendi hallerinin açığa vurulduğu durumlarda öne çıkar. Bu tür
anlatımlar, mesneviyi zengin ve renkli kılmış, monoton bir aktarım olmaktan
kurtarmıştır. Şânî, anlatımın genelinde olduğu gibi, sözü kahramana teslim etmeden
önce zaman, mekân ve tasvir kısımlarında müdahil konumdadır. Sonra sözü kahramanın
kendisine bırakır.
Edebiyatta sanatçının ele aldığı konuyu olduğu gibi sunmayı hedeflemesi
estetik yapıya zarar verir. Çünkü sanatta esas olan “doğru” değil “güzel” anlatımdır. Bu
nedenle de sanatçının amacı, çağrışım ve hayalle iletişimin kurulmasını estetik bir
şekilde sağlamaktır. Şânî’nin bu çeşitliliği yakalama çabası gözden kaçmaz. Anlatımda
78