türkiye cumhuriyeti çukurova üniversitesi sosyal bilimler ... - Kütüphane

Kütüphanesi’ndeki 25 ve Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi’ndeki 26 el-Hey'etü'l-
İslâmiyye adlı eserler için de müellifin adı, 1659’dan sonra öldüğü notu da düşülerek,
“İbrahim Karamanî Âmidî” olarak verilmiştir. Bu durumda “İbrâhîm b. Abdurrahman
Karamânî” ile “İbrahim Karamanî Âmidî” aynı kişi midir yoksa farklı kişiler olup
birbiriyle karıştırılarak kütüphane kayıtlarında hata mı yapılmıştır?
İbrahim Karamanî Âmidî adına kütüphanelerde kayıtlı ellinin üzerinde eser
vardır. Bunların tamamı Arapçadır. Dinî içerikli ve mensur olan bu eserlerin istinsah
tarihleri ya yoktur ya da 1700’lü yıllara aittir. H.1069 / M. 1659’dan sonra öldüğü
belirtilmiştir. Tezkirelerin hiçbirinde “Şânî” mahlasıyla kayıtlı böyle biri yoktur.
“İbrâhîm b. Abdurrahmân Karamânî” adı ise daha önce yukarıda zikrettiğimiz
biyografik kaynakların bazılarında “Şânî” mahlasıyla birlikte verilmiştir. Ayrıca bu
isimle kütüphanelerde kayıtlı eserlerin telif veya istinsah tarihi on altıncı yüzyılın ikinci
yarısıdır. Yani aralarında “İbrahim Karamanî Âmidî” muhtemelen daha doğmadan önce
yazılmış eserler 27 vardır. Bu bilgilere göre iki şahsın aynı olmasına imkân yoktur ve
kütüphane künyelerinde yazarın adı karıştırılmıştır. el-Hey'etü'l-İslâmiyye adlı eser de
istinsah tarihleri dikkate alındığında İbrahim Karamanî Âmidî’ye aittir.
Yakın bir zamanda yapılan yüksek lisans tezlerinden birinde 28 Şânî’nin böyle bir
eserin müellifi olduğuna dair herhangi bir bilgi verilmemiş ve bu konuyla ilgili herhangi
bir değerlendirme yapılmamıştır. 29 Yukarıdaki bilgiden de eserin zaten Lârendeli
Şânî’ye ait olmadığı ortadadır. Sözünü ettiğimiz tezde Gülşen-i Efkâr müellifinin adının
kesin bir ifadeyle Lârendeli İbrahim Şânî olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ancak yapılan
değerlendirmeler bu sonuca ulaşmak için yetersiz görünmektedir. Mevlüde Alparslan’ın
yaptığı değerlendirmeleri 30 ve bu değerlendirmelere esas teşkil eden bilgileri maddeler
halinde verelim ve her maddenin altına da değerlendirmedeki eksikliği dile getirelim:
1) “Kınalızâde, Şânî’nin Ataullah Efendi’nin mülâzımı olduğunu ve kırk
akçeli bir medreseden azledilmiş olduğunu ifade ederken Atâî’nin “Mehmet
Şânî” adı altında aynı bilgileri vermesi bizde “Mehmet” isminin sehven
yazılmış olabileceği düşüncesini doğurmaktadır.”
25 Arşiv Nu: Râşid Efendi Eki 1162/6
26 Arşiv Nu: 09 Müz 675/1
27 Mir'atü's-Safâ, H.989 / M.1581, Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi Böl., Nu: 1478; Manzûme-i
Avâmil, H. 987 / M.1581, Süleymaniye Kütüphanesi, Şehid Ali Paşa Böl., Nu: 2573; Zarî'atü'l-Ebrar fi
Na'ti'n-Nebiyyi’l-Muhtâr, H.1002/M.1594, Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi Böl., Nu: 3782
28 Mevlüde Alparslan, İbrahim Şânî El-Lârendevî’nin Gülşen-i Efkâr Mesnevisi (Metin-Muhtevâ-Tahlil),
DEÜ SBE İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, İzmir 2007 (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi)
29 Alparslan, agt, s. 12-14.
30 Alparslan, agt, s. 6-7.
4