صحنه معاصر بهار ۹۶

صحنه معاصر گروه تئاتر ا گزیت ‏بهببههار ٩۶
تاثبریبررگذار بوده است.‏ مبرنبرزل با داشبنتبنن موفقیت ‏«قطارهای ‏بجتبجحت نظارت دقیق»‏ در کارنامهی خود و ‏بجتبجحلیل رفبنتبنن سرکوب هبرنبرری
با ظهور ‏بهببههار پرا گ،‏ اقتباس دیگری از آثار هرابال را آغاز کرد.‏ ‏«چکاوکها روی بند»،‏ داستابىنبىی پرمجممجخاطره را به تصویر
میکشد:‏ چکهای بورژوابىیبىی در دههی ١٩۵٠ که مقامات آبهنبهها فرستادهاند تا در انبار ضایعات کار کنند.‏ اما در آ گوست
سال ١٩۶٨ تانکهای شوروی وارد پرا گ شدند و تا پایان فیلمبرببررداری مبرنبرزل،‏ فضای آزادی از ببنیبنن رفته بود.‏ استودیوی
فیلم رئیس جدیدی داشت و ‏«چکاوکها روی بند»‏ به مدت نامعلومی توقیف شد.‏
مبرنبرزل میگوید:«به من هیچ نگفتند.‏ فقط از مردم میشنیدم که فیلمت توقیف شده.»‏ او توضیح میدهد که در پس
پردهی آهنبنیبنن،‏ سانسور رسمسسمماً‏ وجود نداشت اما نظارت دولبىتبىی بر فیلمسازی بلوک شرق در سطوح بسیاری فعالیت میکرد:‏
تایید ایدهی اولیه و سناریو،‏ حضور یک ‏«ویراستار»‏ در فیلمبرببررداری،‏ نظارت پس از تولید،‏ برش نسخهی ‏بهنبههابىیبىی،‏ توزیع و
‏بجپبجخش کنبرتبررل شده،‏ ‏«و در ‏بهنبههایت ا گر ‏بمتبممام اینها را میپذیرفتید و فیلمتان آمادهی ‏بمنبممایش بود،‏ دلیلی اجمحجممقانه پیدا میکردند
تا آن را تغیبریبرر بدهند،‏ چرا که ا گر تغیبریبرری ‏بمنبممیدادند ‏ممممممکن بود مردم فکر کنند که اصلاً‏ به وجود آبهنبهها نیازی نیست.»‏
برخی از کارگردانان چک به آمریکا رفتند:‏ برجستهترین آبهنبهها میلوش فورمن که ‏«پرواز بر فراز آشیانهی فاخته»‏ و
‏«آمادئوس»‏ را ساخت.‏ اما علبریبررغم پیشنهادات مشابه برای کار در خارج از کشور ‏(از ‏جمججممله چند پیشنهاد از سوی دیوید
پوتنام از بریتانیا)‏ مبرنبرزل سر جای خود ماند.‏ هم به خاطر وفاداری به ‏همھهمموطنانش و هم به خاطر اینکه گذرنامهاش را
گرفته بودند.‏ او کارش را در استودیو ادامه داد اما اساساً‏ وقتگذرابىنبىی میکرد.‏ در جبههی ادبیات هم وضع به ‏همھهممبنیبنن
منوال بود.‏ کتابهای هرابال،‏ کوندرا،‏ اسکورکی و دیگران از کتابجببجخانهها ‏جمججممع میشد تا ‏جمخجممبریبرر شود.‏ مبرنبرزل با خنده
میگوید:«اما ‏همھهممسر هرابال در مرکز بازیافت کار میکرد و این کتابها را نگه میداشت و پنهابىنبىی میان دوستان ‏بجپبجخش
میکرد.‏ بسیاری از آبهنبهها را در خانه دارم.»‏ مبرنبرزل باید بیست سال صبرببرر میکرد تا ‏«چکاوکها روی بند»‏ به ‏بمنبممایش دربیاید.‏
این فیلم در جشنوارهی فیلم برلبنیبنن در سال ١٩٩٠ جایزهی خرس طلابىیبىی را دریافت کرد.‏ دستکم کارهای هرابال به
شکل سامبریبرزدات ‏(خودنشر)‏ تکثبریبرر شد و ‏مجممجخفیانه میان دوستداران ادبیات چک و ‏مجممججار توزیع میشد.‏
‏«من به شاه انگلستان خدمت کردم»‏ یکی از ‏همھهممبنیبنن کتابهای سامبریبرزدات و نبریبرز یکی از ‏مجممجحبوبترین رمانهای هرابال بود.‏
او و مبرنبرزل ابتدا در سال ١٩٨٠ بر روی اقتباسی از این اثر کار میکردند اما از قضا ‏همھهممبنیبنن که پس از فروپاشی کمونیسم
فرصبىتبىی برای فیلمبرببررداری پیش آمد،‏ مبرنبرزل مانعی جدید و کاپیتالیسبىتبىی بر سر راه خود یافت.‏ ‏«یک ‏بهتبههیهکننده به کمک من
حقوق مربوط به کتاب را گرفت،‏ اما پس از مرگ هرابال ‏(در سال ١٩٩٧) بدون اطلاع من آن را به یک شرکت تلویزیوبىنبىی
فروخت.‏ او کار بسیار نادرسبىتبىی کرد.‏ من یک سال و نیم بود که فیلم را آماده کرده بودم.‏ پس از آن دلمللمم میخواست از
او ببرپبررسم که چه اتفافىقفىی افتاده بود،‏ اما نتوانستم پیدایش کنم.‏ بعد در سال ١٩٩٨ او را در جشنوارهی فیلم کارلو وی
واری که در آن عضو هیئت داوران بودم دیدم.‏ آنقدر عصبابىنبىی بودم که باید انتقاثممممم را از او میگرفتم.‏ برای ‏همھهممن از
دستیارم خواستم تا برابمیبمم یک تکه چوب پیدا کند.»‏ آن شب پیش از ‏بمنبممایش فیلم،‏ در صحنهای درست مانند فیلمهای
خودش روی صحنه به سوی ‏بهتبههیهکننده رفت و در مقابل ‏بمتبمماشا گران و فریادهای تشویق آبهنبهها با چوب او را به باد کتک
گرفت و او را به خاطر ‏«عمل غبریبرراخلافىقفىیاش»‏ سرزنش کرد.‏
به این ترتیب مبرنبرزل فصل دیگری به ‏مجممججموعهی اقتباسهایش از آثار هرابال افزود ‏(در ‏مجممججموع شش اثر).‏ این فیلم به ناچار
ما را به مقایسهی آن با ‏«قطارهای ‏بجتبجحت نظارت دقیق»‏ وامیدارد.‏ در حالىللىی که شخصیت اصلی فیلم اول آزادی و ‏بجتبججربهی
جنسی را جستجو میکرد،‏ ‏«من به شاه انگلستان خدمت کردم»‏ زیرکانهتر است و بیشبرتبرر با انگبریبرزهی طمع و میل به
امنیت پیش میرود.‏ مبرنبرزل میگوید:«این ‏همھهممان قهرمان است،‏ اما پس از گذشت چهل سال،‏ او را ‏بهببههبرتبرر میشناسید.‏ آبجنبجچه در
نگاه اول ساده و معصوم به نظر میرسد،‏ بعدها میبینید که پیچیدهتر از این حرفهاست.‏ اما او مثل ‏همھهممهی ماست.‏ هیچ
کس کامل نیست.»‏
!26